Davut Güleç Arşiv Sayfası O Bir Dünya Markası, Kayseri Modeli
Yeni teşvik sistemi dolayısıyla Türkiye‘nin 6 bölgeye ayrılmasına temel oluşturan araştırmaya göre, İstanbul üretim ve sanayide ilk sırada bulunurken, Ankara eğitimli ve nitelikli işgücü bakımından zirvede yer alıyor.
TÜRKİYE 6 BÖLGEYE AYRILDI
Kalkınma Bakanlığı, İllerin ve Bölgelerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (SEGE) sonuçlarını yayımladı. Kalkınma Bakanlığı İzleme, Değerlendirme ve Analiz Dairesi Başkanı Kamil Taşçı, Planlama Uzmanı Mehmet Emin Ozan ve Planlama Uzman Yardımcısı Mustafa Caner Meydan’ın imzasını taşıyan araştırmadan derlenen bilgilere göre, çalışma geçen yıl yürürlüğe giren yeni teşvik sistemi kapsamında Türkiye‘nin gelişmişlik seviyesine göre 6 bölgeye ayrılmasına temel oluşturdu. Araştırma çerçevesinde bölgesel kapasite ve potansiyel ile bireysel refah arasında denge kurarak seçilen 61 değişken ile yapılan Güçlü Temel Bileşenler Analizi sorucunda 4,51 (İstanbul) ile -1,73 (Muş) arasında değişen endeks değerleri elde edildi ve iller bu endeks değerlerine göre gelişmişlik seviyeleri bakımından 6 kademede sınıflandırıldı.
2. kademe iller arasında yer alan Tekirdağ, imalat sanayi istihdamının sigortalı istihdam içerisindeki oranı bakımından ilk sırada yer alıyor. Adana, Türkiye‘nin nüfus bakımından 5. büyük ili olmasına karşın sosyoekonomik gelişmişlik düzeyi bakımından alt sıralarda bulunuyor. 100 bin kişiye düşen patent başvurusu sayısı açısından Manisa ön plana çıkıyor.
TEKİRDAĞ İSTANBUL’U SOLLADI
Yeni teşvik sistemi kapsamında 2. kademedeki iller arasında yer alan Tekirdağ, imalat sanayi istihdamının sigortalı istihdam içerisindeki oranı bakımından Türkiye‘de ilk sırada yer alıyor. Kalkınma Bakanlığı uzmanlarınca hazırlanan Sosyoekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırmasına göre, 2. kademede yer alan Tekirdağ işgücü göstergeleri itibarıyla hem etkisi altında bulunduğu İstanbul’dan hem de ülke ortalamalarından daha yüksek değerlere sahip bulunuyor.
İşgücüne katılma oranı ülke genelinde yüzde 49 düzeyinde iken, Tekirdağ’da bunun yüzde 55 seviyesinde olduğu tespitine yer verilen araştırmada, “İmalat sanayi istihdamının sigortalı istihdam içerisindeki oranında Tekirdağ tüm iller içerisinde ilk sırada gelmektedir. Bu değişken itibarıyla ülke ortalaması yüzde 28,6 iken, Tekirdağ’da bu oran yüzde 57,6’dır” ifadeleri yer aldı.
TARIMSAL VERİMLİLİKTE Bolu
Aynı kademedeki Denizli‘nin ihracat kapasitesinin yüksekliğine dikkat çekilen araştırmada, Bolu‘nun da kırsal nüfus başına düşen tarımsal üretim değeri itibarıyla 81 il içerisinde ikinci sırada yer aldığı belirtildi. Tarımsal verimliliği yüksek olan Bolu‘nun şehirleşme oranının (yüzde 62,7) ülke ortalamasının (yüzde 76,3) gerisinde kaldığı ifade edilen araştırmada, buna karşın eğitim ve sağlık göstergeleri itibarıyla Bolu‘nun ülke genelinden daha yüksek değerlere sahip olmasının ilin üst sıralarda çıkmasında etkili olduğu kaydedildi.
İstanbul’un etki alanında yer alan illerden Edirne, Yalova, Kırklareli ve Sakarya‘nın genel anlamda ülke ortalamasından daha yüksek gösterge değerlerine sahip olduğu tespitine yer verilen araştırmada, Sakarya‘nın yüksek ihracat değerleri, Osb altyapısı ve sunulan teşviklerden yararlanma becerisinin, Yalova ve Çanakkale‘nin de eğitim ve yaşam kalitesi göstergelerinin yüksek olmasının üst sıralara yükselmelerinde önemli rol oynadığının altı çizildi.
ADANA’NI YÜKSELİŞİ GÖÇÜ ÖNLÜYOR
Türkiye’nin nüfus bakımından en büyük 5’inci ili olmasına karşın 2. kademede yer alan Adana ile ilgili bulguların da yer aldığı araştırmaya göre, Adana‘nın 1. kademede değerlendirilmemesinin nedeni, sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında nispi olarak alt sırada bulunması. Bu durumun ortaya çıkışında, bölgenin son yıllarda ülkenin doğusundan yoğun şekilde göç almasının etkili olduğu kaydedilen araştırmada, “Sanayi altyapısı ve Mali göstergeleri itibarıyla önemli bir gelişme merkezi olmakla birlikte, birinci kademede gelişmiş iller ile karşılaştırıldığında Adana‘nın sosyal göstergeleri daha düşük değerler almıştır” değerlendirmesi yapıldı.
Yüksek işsizlik oranına paralel olarak, yüksek doğurganlık hızı ve genç bağımlı nüfus oranının, Adana‘nın 1. kademe gelişmiş iller arasında yer almasını engellediğinin altı çizilen araştırmada, bunun yanı sıra eğitim göstergeleri ile yeşil kart sahibi nüfus oranı gibi sağlık göstergelerinde de Adana‘nın 1. kademe gelişmiş illerin gerisinde kaldığı belirtildi. İletişim teknolojileri Konya‘ya basamak atlatabilir.
YABANCI YATIRIMCI Konya‘YA İLGİ GÖSTERMİYOR
Konya ile ilgili rekabetçi sanayi altyapısı ile gelişme hızını artırdığı tespitinin yer aldığı araştırmada, yeni kurulan şirketlerin sermaye büyüklükleri ile 1. kademede gelişmiş illerin pek çoğundan daha yüksek değerlere sahip olan Konya‘nın yabancı sermayeli şirket sayısının, sanayi altyapısı ile paralel bir gelişme sağlayamadığı ifade edildi. İlde, demografik ve eğitim göstergeleri itibarıyla da belirli yetersizlikler yaşandığı kaydedilen araştırmada, “Bilgi ve iletişim teknolojileri altyapısında Konya‘nın gelişme kaydetmesi durumunda ilin daha üst sıralarda yer alması mümkün olabilecektir” yorumu yapıldı.
PATENT BAŞVURUSUNDA MANİSA İLK SIRADA
Araştırmada, 3. kademedeki illere ilişkin veriler de yer aldı. Sanayisinin gelişmişlik düzeyini diğer alanlara yansıtamayan illerden birisinin de Manisa olduğu belirtilen araştırmada, kişi başına düşen ihracat tutarı bakımından Türkiye genelinde dördüncü sırada yer alan ilin 100 bin kişiye düşen patent başvuru sayısında da ilk sırada bulunduğu kaydedildi. Araştırmada, ayrıca ilin ilköğretimden yükseköğretime kadar her kademede eğitim altyapısını geliştirmesinin sürdürülebilir bir gelişme ivmesi yakalaması için gerekli olduğu belirtildi.
Araştırmaya göre, Erzincan‘ın eğitim ve sağlık göstergelerinin pek çok Doğu ve Güneydoğu Anadolu ilinden daha yüksek olması ilin 4. kademe gelişmiş iller arasında yer almasına katkıda bulundu. Araştırmada, yüksekokul veya fakülte mezunu nüfusun 22 yaşın üzerindeki nüfusa oranı ve yeşil kart sahibi nüfusun il nüfusu içindeki payı gibi veriler açısından da Erzincan‘ın 2 ve 3. kademedeki iller açısından daha iyi durumda olduğuna dikkat çekildi.
5. KADEMEDE SİNOP LİDER
Araştırmaya göre, 16 ili kapsayan 5. kademedeki iller arasında Sinop gelişmişlik düzeyi bakımından ilk sırada yer almasına karşın rekabetçilik ve yenilikçilik kapasitesi düşük düzeyde. Sağlık göstergelerinde ülke ortalamasının üzerinde değerlere sahip olmasının Sinop‘un sosyal gelişimine olumlu katkı sağladığı tespitinin yer aldığı araştırmada, buna karşın bir üst kademedeki Çorum ile arasındaki nüfus farkının (2,6 kat) yüksek olması nedeniyle; Sinop‘un 5. kademe iller arasında değerlendirildiği belirtildi.
TUNCELİ SÜRPRİZ YAPTI
5. kademedeki illerden Tunceli‘de rekabetçilik göstergelerinin oldukça düşük olmasına karşın, nüfusun az olması ve özellikle sosyal göstergeler nedeniyle ilin, 6. kademe gelişmiş illere göre görece daha iyi durumda olmasının bu ilin 6. kademe yerine 5. kademede değerlendirilmesine olanak tanıdığı kaydedildi. Ortaöğretim net okullaşma oranının Türkiye ortalamasının üzerinde seyretmesinin Tunceli‘nin bir üst kademede yer almasının gerekçeleri arasında sıralandı.
6. KADEMİNİN SORUNU İŞSİZLİK VE EĞİTİM
Araştırmada, 6. kademedeki illerin tamamının Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde bulunduğu belirtilerek, bölgesinde önemli bir göç çekim merkezi konumunda olan Diyarbakır‘ın işgücü göstergelerinin ülke ortalamasının gerisinde olduğu kaydedildi. Belirli düzeyde sanayi altyapısı olmakla birlikte ilin hem yenilikçilik kapasitesi hem de nitelikli insan gücü bakımından sorunları olduğu araştırmada yer aldı.
Diyarbakır gibi Şanlıurfa ve Van‘ın da benzer sorunlar ile karşı karşıya olduğu değerlendirmesinin yapıldığı araştırmada, her 3 ilin önemli sorun alanları arasında demografik ve eğitim gelişmişlik göstergelerinin düşük değerlere sahip olmasının bulunduğuna dikkat çekildi.
Yine 3 ilde de yaşa özel doğurganlık oranı yüksek olduğu ve genç bağımlı nüfus oranının ülke ortalamasının çok üzerinde seyrettiği bilgisinin paylaşıldığı araştırmada, okur-yazar nüfus oranının düşük olmasının yanında kadın okur-yazar nüfus oranın da ülke ortalamasının gerisinde kalmasının da bölgedeki illerin ortak sorunları olduğunun altı çizildi.