Davut Güleç Arşiv Sayfası O Bir Dünya Markası, Kayseri Modeli
Çalışana uygulanan şiddet yeni adı ile Mobbing. Aslında toplumda sadece çalışana uygulama terimi bile belki de az kalır. Hemen hemen her yerde karşımıza çıkan bir uygulamadır aslında Mobbing. Uzman Pedagog Hanım Demirbaş toplumun her kesiminde insanların karşılaştığı bu hastalığı tarif etti. Demirbaş, maalesef önlenemeyen bir yükseliş haline gelen bu olaya maruz kalanların çok ciddi sağlık sorunları ile karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu da sağlıksız toplum yetiştirmemize neden olabilmektedir dedi.
Demirbaş, Mobbing e maruz kalan kişiler zamanla ciddi sağlık sorunları ortaya çıkmaktadır. Psikosomatik şikâyetler ön plandadır. Fiziksel etkileri ise örneğin baş ağrıları, mide ağrıları, bulantı, iştahsızlık, sindirim sorunları, kalp- ve kan dolaşımı sorunları, sırt ve kas ağrıları, nefes alamama, baş dönmeleri, uyku sorunları ve terlemeler olabilir. Sık gözlemlenen psikolojik etkiler ise örneğin konsantrasyon sorunları, kendinden şüphe ve eminsizlik, depresyon, motivasyon düşüklüğü, ağlama krizleri, intihar düşünceleri, izlenme korkusu, aşırı hassasiyet, saldırganlık, huzursuzluk ve kabuslar. Fiziksel ve psikolojik şikâyetler dışında mobbing olgusunun sonucu olarak ortaya çıkan güvensizlik özel hayatlarına olduğu gibi sosyal ilişkilerine de yansımaktadır. Zamanla özel hayatında da dışlanan mobbing kurbanı kısır döngüye girmektedir. Elbette suçlularda psikolojik bir baskıaltında hissederler kendilerini, çünkü düşman sahibi olmaktadırlar. Kontratak ve saldırı beklentisi onlarda da stressemptomları oluşturmaktadır.
Başbakanlık 27879 sayılı ve 19 Mart 2011 tarihli resmi gazetede mobbing olgusunun önlenmesine dair genelge olmasına rağmen maalesef toplumda hala uygulanmaya devam edilmektedir.
MOBBİNG E PSİKOLOJİK TERÖRDÜR
Mobbingge psikolojik taciz değil psikolojik terörde diyebiliriz. Taciz çok güçsüz kalır mobbingte. Maalesef Mobbingi her yerde yaşayabiliriz. Bu okulda da olabilir, iş yerinde de. Olumsuz etkileri olan bir olgudur.
27879 sayılı 19 Mart 2011 tarihli Resmi Gazete’de mobbing olgusunun önlenmesine dair Başbakan’ın genelgesine göre mobbing ‘Kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör işyerlerinde gerçekleşen psikolojik taciz, çalışanların itibarını ve onurunu zedelemekte, verimliliğini azaltmakta ve sağlığını kaybetmesine neden olarak çalışma hayatını olumsuz etkilemektedir. Kasıtlı ve sistematik olarak belirli bir süre çalışanın aşağılanması, küçümsenmesi, dışlanması, kişiliğinin ve saygınlığının zedelenmesi, kötü muameleye tabi tutulması, yıldırılması ve benzeri şekillerde ortaya çıkan psikolojik tacizdir. Bu tanımlamaya göre mobbing sadece iş hayatında gerçekleşmektedir. Mobbing olgusuna zaruri birşekilde birlikteliklerin yaşandığı ve çalışıldığı sosyal alanların tümünde rastlamak mümkündür. Bu tür durumlarda bireyin bulunduğu ve kendisini iyi hissetmediği ortamı değiştirme şansı yoktur.
Haftada en az bir kere ve en az altı ay süren sistematik dışlama ve kişiliğe yönelik kasıtlı aşağılama sonucu anında çözümlenmemiş sorunun hat safhaya ulaşmasından dolayı mağdurda çeşitli yıkıcı sorunlara neden olmasımobbingtir. Mobbing genelde hiyerarşik uygulanmaktadır. Bazen işveren ve veya mesai arkadaşlar tarafından da gerçekleşmektedir. İftira atarak, fazla uzun çalıştırarak, çalışma koşullarına (örneğin çalışma alanına, iş sıralamasına, iş sözleşmesine ve maaşdüzenlemelerine) müdahale ederler. Bireyin kişiliğine ve iş performansına veya mezuniyetine, karakter özelliklerine, sağlığı ve ailesine istinaden olumsuz konuşmaktadırlar. Bireyin gerek iş yerinde gerekse özel hayatındaki sosyal ilişkilerine karışma hakkını kendilerinde görürler.
Bazı görüşlere göre mobbing kurbanı kendi kişilik bazında ki bozukluktan kaynaklanan dolayısıyla bulunduğu gruba uyum sağlamakta zorlandığıiçin dışlanmaktadır. Bunlara örnek olarak kendine olan güvensizlik ve eminsizlik, kendini beğenmişlik, sinsilik, dürüstsüzlük, samimiyetsizlik veya tutarsızlık, sosyal becerilerde kısıtlı olmak, mesai arkadaşları arasıhuzursuzluğa neden olmak, yalnız savaşçı olmak, sunulabilir. Çoğunluktan bireyi farklı kılan dış görünümü, fiziksel engelleri ve fiziksel özellikleri de dışlanmasına yol açabilmektedir.
Belli hastalığa sahip olmakta (örneğin bağımlılık, kalp ve tansiyon hastalığı, diyabet, akne) saldırma potansiyeli oluşturabilmektedir.
Böyle durumlarda kurban kendisi mobbing olgusunun büyümesini provoke etmektedir. Burada bireyin asıl yapması gereken yanlış davranışlarıbaştan gidermek ve sorun çözme yetisini geliştirmektir. Önemli olan mobbing olgusunun nasıl oluştuğunu analiz etmek gerekir: Mobbing kurbanı mı sinyaller gönderiyor yoksa mobbing uygullayan kişi iş yerinde ki güç oyunu çerçevesi içerisinde zayıf olan bireyi mi kurban olarak seçiyor.
Araştırılması gereken diğer unsur ise bir insanın neden mobbing uyguladığıdır. Bu davranışın altında korkular ve belli amaçlar yatabilir. Başka nedenler ise rekabet baskısı, kıskançlık, güç arzusu, terfi ümidi, benlik değerini stabil tutmak için bir strateji, entrikalardan çekinmek, otoritenin sarsılmasından veya kaybolmasından korkmak, başarı kaygısı olabilir. Ekstern faktörler (çevrenin kişiden başarılı olması konusunda yüksek beklentisi, özel hayatında yaşadığı sorunlar gibi) oluşan öfke duygusunu veya sorunlarınımobbing kurbanına yansıtarak rahatlamaya çalışmaktadır. Çevreninde etken ve etkili olduğu göz ardı edilmemeli. Bir iş yerinde ve veya toplumda belli koşullar mobbing olgusunun oluşması ve mobbing sürecine dönüşmesi için el verişlidir. Değer sistemin işlemeyişi ve sosyal normlardan uzak tutumlar insanlar arası davranışlardaki vicdansızlığı açıklayabilir. Keskin hiyerarşi, yetersiz iletişim imkanları hızlı ve otonom çalışmayı güçleştirmektedir. Ayrıca iş yerinde çalışanın görev alanı, yapacağı iş, hedeflerin ve rollerin net olmaması, yetersiz bilgi akışı mobbing olgusunu tetikleyebilir. Bireyin kapasitesinin altında veya üstünde performans beklemek, monotonluk mobing olgusuna zemin hazırlamaktadır. İş yerinde yeni düzenlemeler iş kaybetme kaygısına neden olduğu için mobbing açısından tehlike oluşturmaktadır. Özetle her ne olursa olsun stres dolu iş koşulları mobbing ihtimalını yükseltmektedir. Bir işverende, bir yöneticide olması gereken vasıflar ve beceriler eksikse mobbing olgusuna yol açmaktadır.
Psikoterör olan mobbing olgusunun dört evresi vardır. 1.İş yerinde karşılaşılan günlük küçük sorunların anında çözümlenmemesi zamanla büyüyerek mobbing olgusunu tetikleyebilir. Bu dönemde tek tükte olsa saldırılar mevcuttur. 2. evre ise mobbing olgusundan psikoteröre geçiştir. Saldırılar daha yoğun ve daha sistematiktir. Asıl sorun göz ardı edilmekte ve kişiselleştirilmektedir. Suçlu ve kurban rolü belirginleşmeye başlar. 3. evrede sorun dışardan gözlemlenebilir hal almaktadır. Üst sorumlular olaya müdahale ederler. Bu evrede genelde yanlış sonuçlara varılmaktadır. 4. evre ise işhayatından uzaklaştırılmadır (örneğin sürgün, tayin, tazminat karşılığında işten kovma).
Kişiler arası sorunlar farklı ilgi alanların, ihtiyaçların ve amaçların bir araya gelmesiyle ortaya çıkmaktadır, çünkü kişiden kişiye algılama, hisler, bakış açıları ve davranış biçimleri değişir. Mobbing sürecinde bireyin yoğun stresörlere maruz kalması kendisinde stres durumu yaratmaktadır. Buna bağlı olarak ciddi sağlık sorunları ortaya çıkmaktadır. Psikosomatik şikayetler ön plandadır. Fiziksel etkileri ise örneğin başağrıları, mide ağrıları, bulantı, iştahsızlık, sindirim sorunları, kalp- ve kan dolaşımı sorunları, sırt ve kas ağrıları, nefes alamama, baş dönmeleri, uyku sorunları ve terlemeler olabilir. Sık gözlemlenen psikolojik etkiler ise örneğin konsantrasyon sorunları, kendinden şüphe ve eminsizlik, depresyon, motivasyon düşüklüğü, ağlama krizleri, intihar düşünceleri, izlenme korkusu, aşırıhassasiyet, saldırganlık, huzursuzluk ve kabuslar. Fiziksel ve psikolojikşikâyetler dışında mobbing olgusunun sonucu olarak ortaya çıkan güvensizlik özel hayatlarına olduğu gibi sosyal ilişkilerinede yansımaktadır. Zamanla özel hayatında da dışlanan mobbing kurbanı kısır döngüye girmektedir. Elbette suçlularda psikolojik bir baskı altında hissederler kendilerini, çünkü düşman sahibi olmaktadırlar. Kontraatak ve saldırı beklentisi onlardada stressemptomları oluşturmaktadır.
Yapılması gerekenler:
Mobbing olgusu oluşmadan nedenleri ortadan kaldırmak gerekmektedir. Tamamen ortadan kaldırmak ütopik bir yaklaşımdır. İnsanlar arasıilişkilerde her zaman sorunlar çıkacaktır. Herkes olumsuz etkilendiği için işyerlerinde sıklığını azaltmak ve ılımlı bir ortam sağlamak adına optimal başetme stratejileri geliştirmelidir. Çalışanların memnuniyeti performansların artmasını ve daha başarılı olmalarını sağlar.