MENİSKÜS YIRTIKLARINDA AMELİYAT NE ZAMAN GEREKLİ?

Sporcu hastalığı olarak bilinse de aslında hemen herkeste ortaya çıkabilen menisküs yırtıklarının sadece cerrahi müdahale ile tedavi edilebileceğine dair yaygın bir inanış var. Oysa sanılanın aksine cerrahi yönteme ancak belirli durumlarda ihtiyaç duyuluyor!

Menisküsler eklem hareketlerine yardımcı olan ve diz eklemine binen yükleri kemik ile kıkırdakla birlikte paylaşan, lastik kıvamında, kıkırdak benzeri yapılardır. Toplumda genellikle sporcuların hastalığı olarak bilinen menisküs yırtıkları aslında ısınmadan yapılan sporlar, aşırı zorlayıcı ve ayak yerde sabitken diz ekleminin dönmesine neden olan hareketler, ilerleyen yaş ve fazla kilolarla birlikte diz eklemlerinde oluşan kireçlenme gibi etkenler nedeniyle de ortaya çıkabiliyor. Sanılanın aksine menisküs yırtığında ameliyat her zaman gerekli olmuyor. Acıbadem Kadıköy Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Alper Kaya, ameliyatın hangi durumlarda gerekli olduğunu anlatıyor.

Isınmadan spor yapmayın, aşırı zorlayıcı hareketlerden kaçının

Menisküs yırtıkları genellikle genç insanlarda spor yaparken ya da günlük aktivitelerde dize yüklenme ve ani hareket gibi durumlar sonucunda ortaya çıkarken, ileri yaşlarda ise aşınmaya bağlı yırtıklar şeklinde görülüyor. Bu nedenle menisküs yırtıklarının oluşmaması için ısınma olmadan spor yapmamak, aşırı zorlayıcı hareketlerden kaçınmak ve ekleme binen yükün artmasını önlemek amacıyla kilo almaktan kaçınmak gerekiyor.

Gençlerde dizde takılma ve kilitlenme oluyor

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Alper Kaya menisküslerde en sık karşılaşılan sorunun yırtık ve aşınma olduğunu belirterek, “Bunun dışında menisküs kistleri, doğuştan menisküs şekil bozuklukları, menisküste kalsiyum birikimi gibi sorunlara da rastlanıyor.” diyor. Özellikle spora başlama yaşının düştüğü günümüzde çocuklarda da menisküs yırtıklarına rastlanılıyor ve mutlaka tedavi edilmesi gerekiyor. Doç. Dr. Alper Kaya, menisküs yırtığında dizde ağrı, hareket kısıtlılığı, şişlik, takılma ve kilitlenme gibi yakınmalar görüldüğüne dikkat çekerek sözlerine şöyle devam ediyor: “Özellikle genç yaş grubunda oluşan yırtıklarda bu gibi daha mekanik şikayetler ön planda oluyor. İleri yaşlardaki yırtıklarda ise süreğen ve hareketler sırasında belirginleşen, yaygın bir ağrı oluşuyor.

Ağrı kesici, soğuk uygulama ve fizik tedavi fayda sağlıyor

Doç. Dr. Alper Kaya, menisküs yırtıklarında tedavi yöntemleri hakkında şu bilgileri veriyor: “Tedavi, hastanın şikayetlerinin ciddiyeti, günlük hayatındaki işlevlerine etkisi ve mekanik şikayetlerin varlığı göz önüne alınarak yapılıyor. Öncelikle ağrı kesici ilaçlar, istirahat, kas güçlendirici egzersizler, soğuk uygulama içeren tedaviler veriliyor. Yırtığın mekanik şikayetlere sebep olmadığı durumlarda fizik tedavi de yarar sağlıyor. Bu tedavilerle dizdeki şikayetler genellikle birkaç hafta içinde düzeliyor.

Ameliyata hangi durumlarda başvuruluyor?

Her diz ekleminde iç ve dış olmak üzere ikişer adet menisküs dokusu bulunuyor. Hilal-yarım ay şeklinde olan menisküsün çevre kısmı kan dolaşımıyla beslenirken, merkez bölgesinde ise kan damarları bulunmadığından eklem sıvısından besleniyor. Bu durum yırtıklardaki tedavi şeklini de etkiliyor. Çünkü kanlanan bölgedeki yırtıkların tamir edilerek iyileşme şansı yüksekken, kanlanmayan bölgedeki yırtıkların iyileşme şansı daha düşük oluyor. Bazen yırtık kısım eklem içinde yer değiştirerek veya katlanarak kilitlenmeye yol açabiliyor. Hasta dizini bükemiyor ve uzatamıyor. Bu durumlar acil cerrahi tedaviyi genellikle gerektiriyor.

Doç. Dr. Alper Kaya menisküs yırtığında bunun dışında ameliyata ne zaman başvurulması gerektiğini şu şekilde sıralıyor:

• Özellikle genç yaş grubundaki yırtıklarda,
• Diz ekleminin sık sık kilitlenmesi, takılma hissi, hareket      zorluğu gibi durumlarda,
• Günlük hayatı etkileyen ağrı ve diğer bulguların      varlığında,
• İleri yaşlarda ise cerrahi dışı tedavilerle başarı      sağlanamadığında veya mekanik şikayetlerin ön planda olduğu hastalarda.

Açık ameliyatlar tercih edilmiyor

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Alper Kaya yıllar önce açık olarak yapılan ve genellikle menisküs dokusunun tamamının alındığı ameliyatların artık uygulanmadığını söylüyor. Çünkü ne kadar sağlam menisküs dokusu varsa hastanın ileride kıkırdaklarının aşınması da o denli az oluyor. Menisküsün tamamı çıkarıldığında ise ileride, erken yaşta kıkırdağa binen yükün artması sonucu ortaya çıkan aşınma, halk arasındaki yaygın ifadeyle “kireçlenme” kaçınılmaz hale geliyor.

Artroskopik yöntemle konforlu çözüm

Ortopedi Uzmanı Doç.  Dr. Alper Kaya, cerrahi tedavinin günümüzde eklemin kamerayla görüntülenmesi eşliğinde yapılan “artroskopik-kapalı” yöntemle uygulandığını belirterek bu tekniğin avantajlarını şöyle sıralıyor: ”Artroskopik yöntemle diz ekleminin içi 1 cm’lik kesilerden kalem boyutlarında bir kamera ile görüntülenerek tanı doğrulanıyor, kıkırdak sorunları, ön çapraz bağ yırtığı gibi ek sorunlar varsa tespit edilebiliyor ve aynı anda tedavi yapılabiliyor. Menisküs cerrahisinde amaç tamire uygun bir yırtık ise dikiş konması, tamire uygun olmayan bir yırtık ise de mümkün olduğunca fazla sağlam menisküs dokusunu koruyarak yırtık kısmın çıkarılması. Cerrahi tedavi artroskopik yöntemle yapıldığı zaman ameliyat sonrasında ağrı daha az, hareket kabiliyeti ise daha fazla oluyor. Genellikle ameliyat günü veya ertesi gün hastaneden taburcu olunuyor.”

Onarılamayan yırtıklar ve menisküs kayıplarında çözüm; yapay menisküs  ve menisküs nakli

Doç. Dr. Alper  Kaya, genç hastalarda, onarılamayacak kadar geniş ve düzensiz yırtıklarda ve menisküs kaybının olduğu durumlarda menisküs dokusu yerine geçen, kısmi “yapay menisküsler” konulabildiğini belirterek şu bilgileri veriyor:“ Ayrıca, menisküsün tamamı çıkarılmış veya yırtığa bağlı menisküs kaybı tam veya tama yakın olan hastalarda kadavralardan alınıp özel işlemlerden geçirilerek “menisküs nakli” yapılabiliyor.

Yaşlı hastalardaki menisküs yırtıkları için ameliyat çare mi?

Menisküs yırtığıyla birlikte kıkırdak dokuda belirgin kayıp varsa (kireçlenme-osteoartrit) tedavi buna yönelik uygulanıyor. Yani eklem kıkırdağında fazla kayıp olan ve beraberinde menisküsünde aşınmaya bağlı yırtık olan bir hastada sadece menisküse yönelik bir ameliyat yarar sağlamıyor. Kıkırdak sorunu olmaksızın menisküs yırtığı olan ve buna bağlı şikayetleri ön planda olan hastalara gençlerdeki gibi bir tedavi uygulanıyor. İleri yaşlarda görülen menisküs yırtıklarının önemli bir kısmı kıkırdak kaybıyla birlikte olduğundan tedavinin buna göre belirlenmesi gerekiyor.