Mammografinin bir zararı var mı?

Mamografi hayat kurtarıyor
Meme kanseri kadınlarda kansere bağlı ölüm nedenleri arsında akciğer kanserinden sonra ikinci sırada yer alıyor. Meme kanserinde erken teşhis ise hayat kurtarıyor. Meme kanserine mammografi çektirerek tanı koymak mümkün. Çoğunlukla kadınları ürküten mammografinin ise herhangi bir zararı yok.
Kadınlarda ölüm nedenlerinde ikinci sırada yer alan meme kanserinin erken dönem tanısında en etkili görüntüleme yöntemi mammografi. Anadolu Sağlık Merkezi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Nuri Ceydeli “Memesinde sorun tespit edilen her yaştaki kadın ve herhangi bir sorunu olmayan 40 yaş ve üstü kadınlar mammografi çektirmelidir” diyor.
Mammografi nedir?
Mammografi, özel bir röntgen cihazıyla ve düşük doz ışın kullanılarak meme filmi çekilmesi işlemidir.
Mammografi nasıl ve ne zaman çekilmelidir?
Çekim sırasında memeler cihaz üzerinde bulunan iki plaka arasında kısa süreli sıkıştırılması gerekmektedir. Bu nedenle memelerin en az hassas olduğu dönem seçilmelidir. Adet bitimini takip eden hafta, memelerin en az hassas olduğu ve yine memelerdeki şişliğin de en az olduğu dönemdir. Çekim için bu dönemin seçilmesi daha uygundur.
Mammografinin faydası nedir?
Kendi kendine ya da hekim tarafından yapılan muayenelerde ancak 1,5 – 2 cm ve daha büyük boyutlu kitleler saptanabilirken, mammografi meme içindeki değişiklikleri 0,5cm altında dahi tespit edebilir. Bu da tanı ve tedavinin 2 yıl önce başlaması demektir. Bir meme tümörü doktor ya da hastanın kendisi tarafından yakalandığında ortalama 8-10 yıllık olmaktadır.
Çekimden önce kozmetik malzeme kullanmayın!
Mammografi çekimine giderken nelere dikkat etmeli?
Çekim sırasında belden yukarısı çıplak olmalıdır. Bu nedenle iki parçalı kıyafetler tercih edilmelidir. Filmi kötü etkileyeceğinden, koltuk altı deodorantı, talk pudrası ve losyon gibi kozmetik malzemeler kullanılmamalıdır. Aksi takdirde bunlar mammogramda kalsiyum birikintisi olarak değerlendirilebilir.
Çekime giderken –eğer varsa- daha önce çekilmiş mammografilerin (yalnızca raporların değil filmlerin de) götürülmesi unutulmamalıdır.
Mammografi ışınının zararı var mıdır?
Mammografinin klasik röntgenden en önemli farkı daha düşük dozda daha yüksek kalitede görüntü verebilmesidir. Tekniğin gelişimine paralel olarak meme incelemesinde maruz kalınan doz giderek azalmaktadır. Dünya literatüründe mammografi nedeni ile kanser olmuş kadın bulunmamaktadır. Kullanılan X-ray dozu genellikle 30 KVP’dir.
Mammografi ne sıklıkla çekilmelidir?
Mammografiler tanı ve tarama amaçlı olmak üzere ikiye ayrılır. Tanı amaçlı mammografi yaş göz önüne alınmaksızın memesinde sorun tespit edilen her kadına çekilmelidir. Tarama amaçlı mammografi ise ABD Kanser Derneği ve Radyoloji Birliği’nin önerisi (ülkemizde de bu öneriler kabul görmektedir) aşağıdaki gibi sıralanmaktadır.
Her kadın; 35-40 yaşlarında ilk mammografisini çektirmelidir.
40 -50 yaşları arasında her iki yılda bir kez çekilmelidir.
50 yaş ve üzerinde her yıl bir kez çekilmelidir.
Eğer ailede meme kanseri hikayesi varsa; ilk kontrol mammografisi yaşı 30, sıklığı her yıl bir kez olmalıdır.
Yüksek riskli kadınlarda mammografi yeterli değil!
Mammografi çekilirken rahatsızlık ve acı duyulur mu?
Mammografi çekilirken en önemli nokta memelerin yeterince sıkıştırılması ve yassılaştırılmasıdır. Bu sayede meme dokusunun üst üste gelmesi önlenecek, maksimum oranda dokunun incelenmesi sağlanarak kitlelerin gözden kaçmaması, yalancı kitle görünümünün olmaması sağlanacaktır. Aynı zamanda bu sıkıştırma, inceleme sırasında maruz kalınacak ışın dozunu da azaltacaktır.
Memelerin sıkıştırılması bir miktar rahatsızlık yaratsa da çekim süresi çok kısa olduğundan sorun yaratmayacaktır. Bu rahatsızlık çok küçük ve çok büyük memelerde daha yüksek oranda görülebilir. 40 yaşında meme iç yapısında başlayan ve daha sonra hızlanma gösteren involüsyon ile memede glandüler yapının yerini yağ dokusu almaktadır. Bu nedenle mammografinin uygulanması daha da kolaylaşmakta ve tanı duyarlılığı % 100’lere yaklaşmaktadır. Menopozda östrojen tedavisi alanlarda bu değişiklikler daha yavaş olacağından mammografi tanı duyarlılığı biraz daha düşük olacaktır.
Mammografi kimlere çekilmelidir?
Memesinde sorun tespit edilen her yaştaki kadına ve herhangi bir sorunu olmayan 40 yaş ve üstü kadınlara (yaşa bağlı olarak belirli aralıklarla) çekilmelidir.
Yüksek riskli kadınlara sadece mammografi yeterli midir?
Yüksek riskli kadınlarda mammografi yanında, hekim önerisi halinde; meme USG, anjiyografi, termografi, transilimünasyon, bilgisayarlı tomografi, MR’ın yanı sıra kanda meme ile ilgili tümör belirteçlerine bakılması, Tc 99 ile sintigrafi, steriotaktik biyopsi gibi…
Memede kitle tespit edildiğinde kime müracaat etmeli?
Meme hastalıklarının takip ve tedavisinde genel cerrahi ve kadın hastalıkları uzmanları ayrı ayrı ya da birlikte hastayı izleyebilirler. İlk müracaat hastanın tercihine kalmıştır ve tedavi sürecinde herhangi bir dezavantaj yaratmaz.
Günümüzde birçok tedavi seçeneği vardır. Bunlardan hangisinin uygulanacağı hasta ve hastalığın evresine göre farklılık gösterir. Meme kanseri tedavisi günümüzde uzmanlardan oluşan ekiplerce yapılmaktadır. Böyle bir ekip işerisinde; cerrah, onkolog, radyolog, radyasyon onkoloğu, patolog, psikolog, plastik cerrah ve fizyoterapist gibi değişik dallardan ve özellikle meme kanseri üzerine uzmanlaşmış hekimler bulunmalıdır.
Dijital mammografi nedir?
Normalde analog detektör yerine teknolojik olarak geliştirilen dijital detektörlerin kullanılması ile üretilen cihazlardır. Mammografide en sık rastlanan iyi sınırlı kitle lezyonları, kist ve fibroadenomdur. Kistler genellikle 40’lı yaşlardan sonra görülür, menopozla birlikte gerileyebilir.