Karbonmonoksit Zehirlenmeleri Konusunda Uyulması Gereken Kurallar ve Alınacak Önlemler

Ülkemizde bilgisizlik, yanlış kullanım ve ihmal yüzünden soba, şofben, baca zehirlenmeleri hemen her yıl kış aylarında özellikle alçak basınçlı havalarda tehlikeli boyutlara ulaşmaktadır. Güney batıdan esen bir rüzgar olan “lodos” nedeniyle İlimizde özellikle sobadan sızan karbonmonoksit gazı nedeniyle İlimizde zehirlenme vakaları yaşanmaktadır.

Karbonmonoksit renksiz, tatsız, kokusuz, yanıcı, zehirli bir gazdır. Vücuda solunum yolu ile girer ve doğrudan kana geçerek oksijen alımını engeller, zehirlenme ve ölüme neden olur. Hava gazı, kömür vb. ısıtma amacıyla kullanılan her tür soba ve ocakta yanma sırasında oluşur. Karbonmonoksit zehirlenmeleri sıklıkla; kapalı ortamlarda açık ocaklar, bacası çekmeyen soba, şofben, bacasız gaz sobalarında yakıtın iyi yanmaması nedeni ile meydana gelir. Karbonmonoksit ile meydana gelen zehirlenmelerde kısa süre içerisinde tıbbı müdahale yapılmazsa, zehirlenmeler ölümle sonuçlanabilir. Hastanın bilinci açık ise temiz havaya çıkarılıp ardından sağlık kuruluşuna başvurulmalı bilinci kapalı ise oda havalandırılıp 112 Acil Servis Ambulansı ile hastaneye sevki sağlanmalıdır.

Soba Ve Bacalarla İlgili Uyulması Gereken Kurallar

Kullanılan her türlü ısıtma cihazının kalite belgesine sahip olup olmadığına, garantilerine ve garanti sürelerine dikkat edilmeli,

Kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu kontrol edilmeli, izin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmamalı,

Aşırı doldurulan sobanın,  duman yolu daralacağı, soba içinde düzensiz ısı dağılımı nedeniyle de baca çekişi zayıflayacağı için soba yakılırken aşırı doldurulmamasına dikkat edilmeli,

Sönmekte olan sobaya asla tutuşması güç yakıtlar konulmamalı, yakıt yavaş yavaş ilave edilmeli, yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalı,

İyi ısınmayan ve alttan yakılan kömür sobalarında karbon monoksit zehirlenmesi riski artacağından soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalı,

Özellikle alçak basınçlı lodoslu havalarda ölüm olaylarında artış görüldüğü için eğer bacalar standartlara uygun değilse alçak basınçlı havalarda soba yakılmamalı, yakılması zorunlu ise gece yatarken mutlaka tam olarak söndürülmeli,

Soba borularının birbiriyle birleştirilmesinde hava ve baca gazı sızdırmazlığı sağlanmalı,

Sobanın bulunduğu yer sürekli havalandırılmalı,

Bacalar standartlara uygun ve yalıtımlı olmalı, düzenli olarak temizletilmeli,

Dumanın geri tepmesini önlemek için bacaların en üst noktasının çatının en üst noktasından 1 metre daha yüksekte olması sağlanmalı ve baca şapkası mutlaka takılmalı,

Binaların Yangından Korunması yönündeki mevzuat hükümlerine uyulmasına özen gösterilmelidir.

Şofben Kullanımında Dikkat Edilecek Hususlar

Alınan cihazın kalite belgesi ve garantilerine dikkat edilmeli,

Şofben mutlaka bacaya bağlanmalı, baca bağlantısı olmayan (bina aydınlığına v.b. bağlı) şofben asla çalıştırılmamalı,

Şofbenin monte edileceği mekan yeterli büyüklükte olmalı, şofben mümkünse banyo yerine balkona veya başka bir havadar mekana takılmalı, şofbenin montajı yetkili servis tarafından yapılmalı,

Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde yetersiz hava ve yetersiz yanma sonucunda oksijen oranının düşmesi ve karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalı,

Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemeli,

Konutlarda gaz kaçaklarına karşı uygun yerde detektör bulundurulmalı,

Lodos  Süresince  Dikkat  Edilecek Hususlar

Lodos esintisinin etkili olduğu süre boyunca gerekmedikçe soba yakılmamalı,

Yanmakta olan soba yatmadan evvel mutlak surette söndürülmeli,

Bina yanlarında veya çatı saçak altlarında yürümemeye veya durmamaya özen gösterilmeli,

Kopan, sarkan ve yere düşen elektrik hatlarına ve kablolarına yaklaşılmamalı ve bu gibi durumlar 186 no’lu telefondan Elektrik Arıza Servisi’ne bildirilmeli,

Çökme veya yangın tehlikesinin bulunduğu durumlarda derhal 110 no’lu telefondan İtfaiye Servisi aranmalı,

Ortaya çıkabilecek acil sağlık sorunlarında derhal 112 no’lu telefondan Acil Yardım Servisi aranmalı,

Doğalgaz Şebekesi ile ilgili ortaya çıkabilecek sorunlarda 187 no’lu telefondan Doğalgaz Arıza Servisi aranmalı,

Karbonmonoksit  zehirlenmesinin  mutlaka hastanede tedavi edilmesi  gerekmektedir. Bu nedenle  zehirlenme durumunda,  Sağlık Bakanlığı’na bağlı,  ücretsiz  114 no’lu Zehir Danışma Merkezi aranarak, zehirlenmelerde yapılacak ilkyardım hakkında gerekli bilgiler  alınmalıdır.

Vatandaşlarımızın özellikle kış döneminde gerek soba gerekse şofben kullanımlarında yukarıda bahsedilen yakma tekniklerini kullanmaları, zehirlenme vakalarıyla karşılaşılması halinde ise mutlaka ilgili acil servislerin aranması büyük önem arz etmektedir.