Davut Güleç Arşiv Sayfası O Bir Dünya Markası, Kayseri Modeli
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ-HİSF KAYSERİ TEMSİLCİSİ
Plastiklerin yeri doğa değil. Tüm atıklar gibi plastik atıkların da bilinçli kullanılması ve daha sonra geri dönüşüme kazandırılması gerekir. Yanlış kullanımın faturası plastiklere kesilemez. Bu noktada bilinçli insan faktörü çok önemli..
Plastik poşetlerin yasaklanması tartışmalarının ötesine geçerek ‘bilinçli tüketim ve geri dönüşümü nasıl yaygınlaştırabiliriz’ konuları üzerinde düşünebiliriz. Çevreye karşı sorumluluk hisseden tüm bireylerin, tüketim alışkanlıklarını yeniden gözden geçirmesi gerekir. Yasaklar yerine, “sınırsız ve sorumsuz tüketimi”, “kullan at” kültürünü tartışmaya açmak lazım.
Artık tüm dünyada çevreyi korumak için 4R prensibini benimseniyor. Reduse, Reuse, Recycling ve Recover yani ‘tüketimini azalt, yeniden kullan, geri dönüştür ve geri kazandır’. Plastikler geri kazanılıp tekrar kullanıldığında;
-Plastiklerin hammadde kaynakları korunur.
-Plastik üretiminde enerji tüketimi azalır.
-Depolama alanlarının ömrü uzar.
-Yeni iş alanları oluşur.
-Atıkların enerjiye dönüşümü artar.
Kullanılmış plastikler geri kazanılıp tekrar üretime sokulduğunda yeni montlar, endüstriyel fiberler, iş şapkası, bakkal arabası sapları, okul ve işyeri parçaları, golf ve tenis malzemeleri, bahçe mobilyası köşe taşları, çöp toplama kutuları, saksı, bank, oto yedek parçaları, su metre kutusu, kovalar, halı malzemesi ve dren boruları gibi yeni plastik ürünleri elde etmek mümkün.
Örneğin, her gün özellikle dışarıda su içmek için kullandığımız pet şişelerin yapıldığı malzeme olan PET’ler geri kazanıldığında şu ürünler üretilebiliyor;
Halı tabanları, uyku torbaları, giysilerdeki yalıtım maddesi, oto parçaları, boya fırçaları, can kurtarma yastıkları, torbalar, posta kutuları, piknik masaları, çitler, yürüyüş botları, çift bölmeli kovalar, laser toner kartuşu, kayışlar ve geotekstiller gibi daha pek çoğu.
-1050 adet geri kazanılmış plastik tepsiden 6 kişilik bir oturma grubu yapmak mümkün.
-2,5 litrelik bir plastik şişe geri kazanılıp üretimde kullanılırsa 6 saatlik 60 watt’lık elektrik enerjisini tasarruf edilebilir.
-25 adet 2 litrelik içecek şişesi geri kazanılsa bu maddeden bir plastik süveter elde edebilirsiniz.
-25 kullanılmış plastik şişeden bir ceket üretilebilir.
-35 adet 2,5 litrelik kullanılmış PET şişesinden bir uyku tulumu yapılabilir.
Geri kazanılması mümkün olmayan plastikler (ambalaj atıkları) ise enerji amacı ile kullanılabilir.. Plastikler üretim ve geri dönüşüm aşamaları düşünüldüğünde en çevreci malzeme. Örneğin; kâğıt en fazla 5 kere geri dönüştürülürken, plastiği onlarca kez geri dönüştürebilir. Plastik geri dönüştürülürken en az enerjiyi harcar. Plastik: 120 ile 200 derece, Alüminyum: 650 derece, Cam: 1400 derece÷
Plastik maddesi doğada da bulunur…
2013 yılı verilerine göre dünyada tüketilen toplam plastik miktarı 205 milyon ton. Bu plastiklerin yaklaşık yılda 80 milyon tonluk kısmı ambalaj sektöründe büyük bir güvenle kullanılıyor.
Dünya petrolünün sadece yüzde 4’ü plastik üretiminde kullanılır. Ne yazık ki, petrolün çoğu ulaşım ve enerji için harcanıyor, dünya hızla kirletiliyor.
Bugün plastikten üretilen ambalajlar eğer ahşap, cam, kâğıt, karton veya alüminyumdan üretilseydi, ambalajların ağırlığı ve buna bağlı olarak nakliye giderleri 4 katına çıkacaktı. Bu ambalajları üretmek için iki katı enerji harcanacak ve çöpün hacmi de 2,5 kat artacaktı.
Dünyadaki ürünlerin yüzde 50’sinden fazlasında plastik ambalaj kullanılır. Plastik dışındaki ambalajların ağırlığı ortalama 4, imalat maliyetleri ve enerji tüketimleri 2, atık hacimleri ise 1,5 kat.
Son on yılda plastik teknolojilerindeki gelişmelerle plastik ambalajlar ünite basına yüzde 28 hafifledi.
1965 yılında yoğurt kabının ağırlığı 6,5 gram iken bugün 3,5 grama indirildi.
Plastik süt şişelerinin ortalama ağırlığı 1973’de 110 gram iken bugün 72 gram.
1977 yılından sonra plastik şişelerin ağırlığı (2 litrelik) 68 gramdan 51 grama düşürülerek ağırlığı yüzde 25 azaltıldı.
Plastik pencere, boru, su depoları gibi ürünlerle binaların yapı taşlarından biri olan plastiğin en yaygın kulanım alanı da PVC doğramalar. Ahşap yerine doğru bir PVC uygulaması sayesinde bir bina yüzde 30 daha az enerji tüketiyor. Plastik malzemelerle yapılan yalıtım sayesinde, 1970’lerden beri Avrupa’da 5 milyar galon akaryakıta eşit miktarda enerji tasarrufu sağlandı.
Otomobillerde kullanılan her 100 kg’lık plastik parça, her yıl Avrupa’da yakıt tüketimini 12 milyon ton, karbon dioksit salınımını yılda 30 milyon ton azaltıyor.
Plastikler evlerimizde de yakıt tüketimini ve karbondioksit salınımını azaltır. Plastikler yenilikçi kullanımları sayesinde yakıt tüketimini metrekare başına 3 litreye düşürür. Bir evin metrekare başına yakıt tüketimi ise ortalama 20 litredir. Bir evin yalıtımında kullanılan 50 kilogramlık plastik malzeme, ısınma amaçlı kullanılan yakıttan yılda 150 litre tasarruf sağlar
Plastikler atık olmak için fazla değerlidir. Kullanımlarını tamamladıktan sonra geri dönüştürülebilir ya da alternatif yakıt olarak kullanılabilirler. Plastiklerin ısı değeri kömürle neredeyse eşittir ve daha az karbon dioksit açığa çıkarır.
Dünyada içilebilir sudan mahrum 1 milyarın üzerinde insan var. Plastikler sayesinde su ekonomik, güvenilir ve sağlıklı bir şekilde onlara ulaştırılabiliyor.
Hava yastıkları, emniyet kemerleri, bebek koltukları, motosiklet kaskları, tıp gereçlerinin yaygın üretimi plastikler sayesinde mümkündür.
Plastik poşetler daha az enerji ile üretilir. Kâğıt torbaların üretimi için harcanan enerji tek kullanımlık plastik torbalar için harcanan enerjinin 4,5 katı.
Plastik poşetler enerji tasarrufu sağlar. Kâğıt torbaların taşınmasında harcanan enerji plastik torbaların taşınmasında kullanılan enerjinin 5 katı. Toplamda ise kâğıt torbalar için 73 kWh enerji harcanırken plastik torbalar için kullanılan enerji ise sadece 14 kWh.
Plastik poşetler daha az katı atık yaratır. 1000 adet plastik torba 4,7 kg katı atık oluşturur. Aynı adetteki kâğıt torbalar ise bu rakamın yaklaşık 7 katı yani 33,9 kg katı atığa neden olur.
Plastik poşetler için ağaç kesilmez. Evet çevre kirleniyor ve daha çok ağaca ihtiyacımız var. Plastik poşetleri üretmek için ağaç kesilmediğinden ekosistem korunur. Kağıt üretimi için ise her yıl dünya ormanlarının yüzde 1,3’ü kullanılır bu oran yaklaşık 40 milyon hektar olup, İsviçre ve Paraguay’ın yüzölçümlerine eşittir. Bir ağaç 1000 gr büyürken; 765 lt karbondioksit absorbe eder, 770 lt oksijen üretir. Ormanların tahribatı ise yılda 1,6 milyar lt karbondioksitin atmosfere yayılmasına sebep olur. Ayrıca bir ton kağıt üretimi için 2,4 ton odun kullanılırken; 1,2 ton kağıdın geri dönüşümü ile sadece 1 ton kağıt üretilir.
Plastik poşetler daha az su tüketir. 1000 adet kâğıt torba üretimi için 3 bin 785 litre, aynı adetteki polietilen plastik torbalar içinse sadece 30 litre su harcanır.
Plastik poşetler daha hafiftir. Günümüzün plastik poşetlerinde, ilk kullanılmaya başlandıkları 25 yıl önceye göre yüzde 70 daha az plastik kullanılıyor. Hafif olmalarından dolayı lojistikte daha az enerji kullanılmasını sağlıyorlar.
Plastik poşetler doğada çözünürken çevreye ve insana zarar vermez. Dünyadaki tüm plastik torbaların atıkları, toplam atıkların sadece yüzde 1’ini oluşturuyor.
Plastik poşetler geri dönüştürülebilir ya da enerji kaynağı olarak kullanılabilirler. Kullanılmış bir plastik poşetin sahip olduğu enerjinin, bir odayı 60w ampulle 10 dakika boyunca aydınlatmaya yeteceğini biliyor muydunuz?
Kullanılmış poşetleri geri dönüştürmektense tekrar kullanmak ya da çöp poşeti yapmak çevre için daha yararlı…
PLASTİKLER OLMASAYDI
Bugün sahip olduğumuz yaşam konforuna ulaşamazdık.
Otomotiv, inşaat, enerji, gıda gibi sektörlerde daha fazla enerji harcanırdı.
Ambalajların ortalama ağırlığı 4 katına
Ambalajların üretimi için harcanan enerji 2 katına
Ambalajların hacmi iki buçuk katına çıkardı…
Son on yılda plastik ambalajların ortalama birim ağırlığı yüzde 28 azaldı. Hiçbir malzeme teknolojisi bu kadar hızlı bir ilerleme kaydetmedi.
Otomobillerimiz 200- 300 kg daha ağır olacaktı. Otomobillerdeki her 100 kg plastik parça Avrupa’da benzin tüketimini yılda 12 milyon ton, CO2 emisyonlarını da yılda 30 milyon ton azaltıyor.
Uçaklar daha ağır olacak ve yakıt tüketimleri kat kat fazla olacaktı.
Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde su sıkıntısı olacaktı. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde hafif, sağlam, uzun ömürlü ve ucuz plastik su boruları sayesinde insanlar temiz ve sağlıklı suya sahip olabiliyor.
Tarımda verimlilik hayal olacak çiftçi çok daha az kazanacaktı. Plastik malzemelerden üretilen tarımsal sulama boruları ve sera örtüleri sayesinde gıda ürünlerinin verimi üç kat artmış durumda.
Sağlık sektörü modern yapısına kavuşamayacaktı. Bir bebek doğduğu andan itibaren plastiklerle tanışıyor. Doktor eldivenlerinden serum torbalarına, ilaç kaplarından tek seferlik şırıngalara, kuvözlerden diyaliz makinelerine, yapay kalp kapakçıklarından yapay eklemlere kadar plastik, insan sağlığı için vazgeçilmez.
Bu nedenle geri dönüşümü önemsemeli, bu işe gönül vermiş isimsiz kahramanları ayakta alkışlamalıyız..