Davut Güleç Arşiv Sayfası O Bir Dünya Markası, Kayseri Modeli
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
Yeni yıla girdik ama yine istenmedik, beklenmedik olaylar durdurulamadı. Ben bir kez daha barış içinde nice yıllar dileyerek, Türkiye İstatistik Kurumu Kayseri Bölge Müdürlüğü’nden aldığı son ‘ekonomik veriler’den seçmeleri sizlere aktarmak istiyorum.
***
Bitkisel Üretim :Üretim miktarları, 2019 yılında bir önceki yıla göre tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde %1,4, sebzelerde %3,5, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde ise %0,3 oranında artış gösterdi. Üretim miktarları 2019 yılında yaklaşık olarak tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde 63,8 milyon ton, sebzelerde 31,1 milyon ton ve meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde 22,3 milyon ton olarak gerçekleşti.
Tahıl ürünleri üretim miktarları 2019 yılında bir önceki yıla göre %0,02 oranında azalarak yaklaşık 34,4 milyon ton olarak gerçekleşti. Bir önceki yıla göre buğday üretimi %5 oranında azalarak 19 milyon ton, arpa üretimi %8,6 oranında artarak 7,6 milyon ton, çavdar üretimi %3,1 oranında azalarak 310 bin ton, yulaf üretimi %1,9 oranında artarak 265 bin ton oldu.
Baklagillerin önemli ürünlerinden yemeklik bakla %7,1 oranında azalarak yaklaşık 5,5 bin ton, yeşil mercimek %1,5 oranında artarak 43,6 bin ton, yumru bitkilerden patates ise %9,4 oranında artarak yaklaşık 5 milyon ton olarak gerçekleşti.
Yağlı tohumlardan soya üretimi %7,1 oranında artarak 150 bin ton oldu.Tütün üretimi %7 oranında azalarak 70 bin ton, şeker pancarı üretimi ise %3,7 oranında artarak 18,1 milyon ton olarak gerçekleşti.
Sebze ürünleri üretim miktarı 2019 yılında bir önceki yıla göre %3,5 artarak yaklaşık 31,1 milyon ton oldu. Sebze ürünleri alt gruplarında üretim miktarları incelendiğinde, yumru ve kök sebzeler %8,4, meyvesi için yetiştirilen sebzeler %2,7, başka yerde sınıflandırılmamış diğer sebzeler ise %5,5 oranında arttı. Sebzeler grubunun önemli ürünlerinden, domateste %5,7, kuru soğanda %13,9, hıyarda %3,7 oranında artış olurken, karpuzda %4, sivri biberde %3, patlıcanda %1,6 oranında azalış oldu.
Meyveler, içecek ve baharat bitkileri üretim miktarı 2019’da bir önceki yıla göre %0,3 oranında artarak yaklaşık 22,3 milyon ton oldu. Meyveler içinde önemli ürünlerin üretim miktarlarına bakıldığında, bir önceki yıla göre kayısı %12,9, nar %4, çilek %10,4 oranında arttı, elma %0,2, limon %13,6 oranında azaldı. Turunçgil meyvelerinden mandalina %15,2 oranında azaldı, sert kabuklu meyvelerden ceviz ise %4,7 oranında arttı. Muz üretiminde %9,9 oranında artış, portakalda ise %10,5 oranında azalış oldu.
Süs bitkileri üretim miktarı 2019’da bir önceki yıla göre %0,4 arttı. Süs bitkileri üretimi içindeki paylar incelendiğinde kesme çiçekler %63,6, diğer süs bitkileri %36,4’lük bir paya sahip. Kesme çiçek üretimi bir önceki yıla göre %3,6, dış mekan süs bitkileri %0,7 oranında arttı, iç mekan süs bitkileri %14,1 azaldı.
***
Dış Ticaret: Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2019 yılı Kasım ayında, 2018 yılının aynı ayına göre %0,1 artarak 15 milyar 503 milyon dolar, ithalat %9,7 artarak 17 milyar 737 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Kasım ayında dış ticaret açığı %232,2 artarak 2 milyar 234 milyon dolara yükseldi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2018 Kasım ayında %95,8 iken, 2019 Kasım ayında %87,4’e geriledi.
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2019 Kasım ayında bir önceki aya göre ihracat %1, ithalat %3,4 arttı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2019 yılı Kasım ayında önceki yılın aynı ayına göre ihracat %1, ithalat %12,7 arttı.
Almanya’ya yapılan ihracat 2019 Kasım ayında 1 milyar 393 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla 956 milyon dolar ile Irak, 915 milyon dolar ile Birleşik Krallık ve 837 milyon dolar ile İtalya takip etti. Rusya’dan yapılan ithalat, 2019 yılı Kasım ayında 1 milyar 985 milyon dolar olurken, bu ülkeyi sırasıyla 1 milyar 772 milyon dolar ile Çin, 1 milyar 656 milyon dolar ile Almanya ve 802 milyon dolar ile ABD izledi.
Teknoloji yoğunluğuna göre dış ticaret verileri, ISIC Rev.3 sınıflaması içinde yer alan imalat sanayi ürünlerini kapsamaktadır. Kasım ayında ISIC Rev.3’e göre imalat sanayi ürünlerinin toplam ihracattaki payı %93,1’dir. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ihracatı içindeki payı %4,7’dir. İmalat sanayi ürünlerinin toplam ithalattaki payı %77,7’dir. Kasım ayında yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayi ürünleri ithalatı içindeki payı %15,9’dur.
Genel ticaret sistemine göre ihracat 2019 yılı Kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %1,1 azalarak 16 milyar 221 milyon dolar, ithalat ise %11,8 artarak 18 milyar 228 milyon dolar olarak gerçekleşti. Söz konusu ayda ihracatın ithalatı karşılama oranı %89 oldu.
***
Sektörel Su ve Atıksu: Belediyeler, köyler, imalat sanayi işyerleri, termik santraller, OSB ve maden işletmeleri tarafından 2018 yılında 17,5 milyar m3 su doğrudan su kaynaklarından çekildi. Su kaynaklarından çekilen suyun %56,2’si denizlerden, %15,1’i barajlardan, %14’ü kuyulardan, %8,7’si kaynaklardan, %3,9’u akarsulardan, %1,8’i göl/göletlerden, %0,2’si ise diğer su kaynaklarından çekildi.
Belediyeler, köyler, imalat sanayi işyerleri, termik santraller, OSB’ler ve maden işletmeleri tarafından 2018 yılında doğrudan alıcı ortamlara 14,8 milyar m3 atıksu deşarj edildi. Doğrudan alıcı ortamlara deşarj edilen atıksuyun %77,4’ü denizlere, %18,7’si akarsulara, %1,1’i barajlara, %0,9’u foseptiklere, %0,5’i göl/göletlere, %0,2’si araziye, %1,2’si ise diğer alıcı ortamlara deşarj edildi.
Belediyeler, köyler, imalat sanayi işyerleri, termik santraller, OSB’ler ve maden işletmeleri tarafından 2018 yılında deşarj edilen atıksuyun %62,5’ini soğutma suları, %37,5’i ise soğutma suları dışındaki atıksular oluşturdu. Soğutma suları hariç doğrudan alıcı ortamlara deşarj edilen atıksuyun %80,9’u arıtıldı.
***
Katı Yakıtlar: Katı yakıtların 2019 yılı Ekim ayı toplam satılabilir üretim miktarlarına bakıldığında; taşkömürünün 99 bin 487 ton, linyitin(1) 6 milyon 945 bin 459 ton ve taşkömürü kokunun 387 bin 89 ton, teslimat(2) miktarlarına bakıldığında ise; taşkömürünün 3 milyon 966 bin 622 ton, linyitin 6 milyon 636 bin 715 ton ve taşkömürü kokunun 379 bin 823 ton olarak gerçekleştiği görüldü.
Üretilen katı yakıtların teslimatları karşılama oranı(3) %2,5 ile en düşük taşkömüründe gerçekleşti. Bu oran taşkömürü kokunda %101,9 iken, linyitte %104,7 olarak hesaplandı.
Katı yakıtların teslimat yerlerine göre dağılımı incelendiğinde; taşkömürü teslimatının %54,1’i termik santrallere, %14’ü kok tesislerine ve %7,8’i demir-çelik haricindeki sanayiye yapılırken; linyit teslimatının %86,9’u termik santrallere ve %7,9’u demir-çelik haricindeki sanayiye yapıldı. Taşkömürü kokunun ise %98,1’i demir-çelik sanayine sevk edildi.
***
Ekonomik Güven: Ekonomik güven endeksi Kasım ayında 91,3 iken, Aralık ayında %2,6 oranında artarak 93,8 oldu. Ekonomik güven endeksindeki artış, reel kesim (imalat sanayi), hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörü güven endekslerindeki artışlardan kaynaklandı.
Aralık ayında reel kesim güven endeksi 108,7 değerine, hizmet sektörü güven endeksi 93,2 değerine, perakende ticaret sektörü güven endeksi 102,6 değerine ve inşaat sektörü güven endeksi 68,9 değerine yükseldi. Aralık ayında tüketici güven endeksi ise 58,8 değerine geriledi.