Davut Güleç Arşiv Sayfası O Bir Dünya Markası, Kayseri Modeli
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
Bugünde yine Türkiye’deki üç ayrı yeni bir araştırmanın sonuçlarını paylaşacağım.
Haberleşme ve iletişim araçları, yapay zekâ ve “ınternet of things” gibi kavramlarla anlamlandırılan değişimler sonucu insan yaşamının değişmez ve vazgeçilemez bir parçası haline gelmeye başladı. Telgraftan yapay zekâ uygulamalarına uzanan bu yolculukta, değişim dinamiklerini yakalayan firmalar geliştirdikleri teknolojik hamlelerle beraber sektörlerine ışık tutup yön vermeye devam ediyor.
Teknoloji ve bilim dünyasının, içinde bulunduğumuz dönem itibarıyla paralel olarak gelişim göstermesi, kurumların ve sektörlerin teknolojik hamlelerini de doğrudan etkilemiş olarak görünüyor.
Televizyon ve radyo takibinde yapay zeka kullanımını devreye alan Ajans Press, “Triphone Based Recognition” (Trifon Temelli Tanıma) algoritmalarını baz alıyor. Derin öğrenme ve sinir ağlarına dayalı bu “ses tanıma” yazılımı, dijital video ve ses dosyalarından Youtube url’lerine kadar tüm televizyon ve radyo kayıtlarının deşifrelerini artık saniyeler içerisinde yüzde 100’e yakın başarı oranıyla tüm kullanıcılarına sunuyor. Sektör içerisinde bu segmentte çeşitli yazılımlar bulunuyor ancak TVR+’ı bu yazılımlardan ayıran en büyük özellik yüksek başarı oranı ve Türkçe dil bilgisi kurallarına göre dizayn edilmesi. Başarı oranının bu denli yüksek olması, tek bir yapay zekâ metodolojisi yerine, birden fazla algoritmayı bir arada kullanmasından kaynaklanıyor.
Yapay zekâ motoru TVR+’ın sözcük havuzu tüm müşterilere açık hale getirildi. Tanıtılması ve öğretilmesi istenen kelimeler bu şeffaf havuz sayesinde müşteriler tarafından bireysel olarak yapılabilmekle beraber talep doğrultusunda da gerekli işlemler sağlanmaktadır. Genetik algoritması sayesinde “İETT, TBMM, İBB” gibi kısaltmaları ya da “L’Oreal, Donald Trump, Vladimir Putin” gibi yabancı kökenli kelimelerin sisteme öğretilebilmesi ve diğer tüm kelime öğretimlerine açık olması ise yazılımın en dikkat çekici özellikleri arasında yer alıyor. Ayrıca sistem öğrenme temelli olduğu için daha önceki deşifrelerde karşılaşılan minimal hatalar, sisteme öğretildiği takdirde bir daha aynı hatanın tekrarı yaşanmıyor.
Bu arada Sağlık Bakanlığı verilerinin yanı sıra medya yansımalarına göre, sigara yasağına uymayan işletmelere son 9 yılda toplam 240 milyon 894 bin 677 lira ceza kesildi. Tütün kontrolü çalışmaları kapsamında kesilen bu cezaların 19 milyon 73 bin 944 kere yapılan denetimlerde gerçekleşti. Sigara yasağının etkin bir şeklinde kontrolünün sağlanması için, ülke genelinde sağlık, emniyet, milli eğitim, belediye gibi kamu ve kuruluşlarından bin 500 denetim ekibinin yürüttüğü belirlendi.
Ajans Press ve PRNet’in konuyla ilgili medyada gerçekleştirdiği araştırmada, 2017-2018 yıllarını kapsayan medya incelemesinde, sigara konulu 112 bin 894 haberin yazılı basına yansıdığı, bu haberlerin sigaranın en çok zam ve sağlık haberleriyle konuşulduğu tespit edildi. En dikkat çekici başlık ise her yıl yaklaşık 7 milyon kişinin sigara ve sigaraya bağlı nedenlerden dolayı hayatını kaybettiği bilgisi oldu. Kapalı alanlarda sigara içilmesine yönelik çalışmalar yıllar içinde artış gösterirken, 2016 yılında pilot olarak başlatılan iller arası çapraz denetim modeline geçildiği görüldü. Çapraz denetim, personelin yaşadığı il dışında başka bir ilde faaliyetlerini yürütmesi olarak açıklanırken, bu denetim modeli sayesinde yaklaşık 9 kat daha fazla ihlal tespiti yapıldığı belirlendi. 2016 yılından itibaren 5 periyot şeklindeki 25 ilde yapılan çapraz uygulamada da toplam 47 bin 403 denetim gerçekleştiği saptandı. Bunun yanı sıra, “ALO 184” Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi ve Yeşil Dedektör mobil uygulaması üzerinden gelen ihbarlara yönelik denetimlerin de devam ettiği belirlendi. Öte yandan Tobacco Atlas verilerine göre, dünya genelinde her yıl yaklaşık 5,7 trilyon sigaranın tüketildiği belirlendi. Bu rakam gün bazına indirgendiğinde ise 16,5 milyar sigaraya denk geliyor.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, 2018 yılının ilk üç ayında tasarruf mevduatları 970 milyar 365 milyon 511 liraya yükselirken, geçen yıla oranla yüzde 17,4 arttığı görüldü. Böylelikle, 2017 yılında nüfusu 80,8 milyonu aşan Türkiye’nin, kişi başı ortalama tasarruf miktarının 12 bin lirayı geçtiği saptandı.
ITS Medya ve Ajans Press’in gerçekleştirdiği medya incelemesinde, 2017 yılında 39 bin 491 haber çıkışı tespit edilirken, 2018 yılının ilk beş aylık diliminde bu sayı 16 bin 610 oldu. 2018 yılının Ocak, Şubat ve Mart aylarında İstanbul, 27 bin 881 liralık kişi başına düşen tasarruf mevduatı ile en fazla birikim yapan il olarak listenin en başına yerleşti. Kişi başı tasarruf mevduatı miktarında İstanbul’u, 17 bin 712 lirayla Ankara, 17 bin 549 lirayla Muğla, 16 bin 578 lirayla İzmir ve 12 bin 563 lirayla Antalya takip etti. Böylelikle, söz konusu 5 ildeki tasarruf mevduatlarının Türkiye ortalamasının üzerinde olduğu görüldü. Kişi başına tasarruf mevduatı en düşük olan il ise, bin 345 lirayla Muş oldu. Muş’u, bin 464 lirayla Hakkâri, bin 473 lirayla Şırnak, bin 484 lirayla Ağrı, bin 603 lirayla Bitlis, bin 720 lirayla da Şanlıurfa izledi. 2017 yılına bakıldığında da Türkiye’deki tüm illerde kişi başına düşen tasarruf mevduatı miktarının bin liranın üzerinde olduğu belirlendi.
Bu yılın ilk üç ayı geçen yılın aynı dönemiyle kıyaslandığında, bütün illerde kişi başı tasarruf miktarının arttığı tespit edildi. Söz konusu dönemde, kişi başına düşen tasarruf miktarının en hızlı arttığı il ise yüzde 32,5 ile Şanlıurfa oldu. Böylelikle, geçen yıl ortalama tasarruf miktarı bin 298 lira olan Şanlıurfa’nın bu yıl bin 720 liraya çıktığı gözlemlendi. Şanlıurfa’yı, yüzde 29’la Gaziantep, yüzde 28,6 ile de Mardin izledi.