Yaşayan Tarih Hemşirelik Öğrencilerine Güçlerini Fark Ettirdi

Melikşah Üniversitesi Hemşirelik Bölümü tarafından Yrd. Doç. Dr. Afet Büyükcoşkun’un katılımı ile  “Sosyolojik ve Tarihsel değişimlerin Hemşirelik Mesleğine etkisi” konulu seminer düzenlendi.

Seminerde Yrd. Doç. Dr. Afet Büyükcoşkun, Melikşah Üniversitesi Hemşirelik Bölümü öğrencilerine geçmişten bugüne hemşirelikteki değişimlerden ve bugünkü sağlık sisteminden söz ederek öğrencilere deneyimlerini ve yapılması gerekenleri anlatarak yeni ufuklar açtı.

Yrd. Doç. Dr. Büyükcoşkun, “Gençler mesleğinizle ilgili hayal edin ve bu hayallerinizi gerçekleştirmek için çeşitli yolları deneyin. Bizim yapamadıklarımızı siz yapın” dedi. Benim hayal edip gerçekleştirmediğim konular var. Bunlardan biri; İngiltere’de başarı ile uygulandığını gözlediğim Liazon hemşireliği. Hastanelerde yatış süreleri azaldı, hasta tedavi edilip kısa sürede eve gönderiliyor,  hangi koşullarda bir eve gittiğini dahi bilmiyoruz. İyileşme sürecinde hasta uygun besleniyor mu, gerekli bakım uygulamalarını yapıyor mu, ilaçlarını düzenli kullanıyor mu?, sonra komplikasyonla hastaneye geri dönüyor mu bunları bilemiyoruz. Benim hayalim olan liazon hemşireliği, hastane sonrası hastane ile bağlantılı halk sağlığı hemşirelerinin telefonla ya da ev ziyareti ile hastanın bakım ihtiyaçlarını değerlendirmeleri ve desteklemeleri.

İngiltere’de yapılan bir çalışmanın sonuçlarından bahseden Yrd. Doç. Dr. Büyükcoşkun, “Çalışmada hastaneden hastayı taburcu ettikten sonra halk sağlığı merkezine telefon açıyorlar ve bu hastaya hangi şekilde bakılması lazım, yapılacak hareketlerin de nasıl olduğu ve hastanın adresiyle birlikte bilgi veriliyor. Halk sağlığı hemşiresi de hastaya gidiyor bunları anlatıyor ve bakım için bir plan yapıyorlar. Bu şekilde bir takiple hastalarda iyileşme oranını yüzde doksan olarak gözlemliyorlar” dedi. Bu modelin Türkiye’de gerçekleşmesi hayallerimden biri diye açıklayarak İkinci hayalinin; hemşirelerin “karar mekanizmalarında, politikada yer almaları” olduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Büyükcoşkun, ülkemizde bir hemşire milletvekilinin, bir hemşire muhtarın olduğunu bunun yeterli olmadığını Sağlık Bakanlığı’nın ve Meclisin kadrolarında, karar mekanizmalarında yer almayı hayal etmelerini öğrencilere önerdi. Hemşirelik mesleği ile ilgili kararları etkileyebilecek güçte sayısal çoğunluğumuz olduğunu ve talep etmeyi istemeyi, mevzuatı takip etmeyi öğrenmek gerektiğini söyleyerek “Mesleğimiz hakkında kararları başkaları vermesin” dedi.

Farklı Alanlarda Mastır ve Doktora Yapın, kendinizi zenginleştirin

Türkiye’de hemşirelerin hemşirelik alanında master yaptıklarını oysa İngiltere’de hemşirelerin hukuk, ekonomi, yönetim, sosyoloji gibi alanlarda master yaparak mesleğe önemli katkıları olduğunu söyleyen Yrd. Doç. Dr. Büyükcoşkun, Genç hemşire adaylarına “mutlaka master yapın mesela kamu yönetiminde yapın, yönetim alanında yapın, sosyolojide yapın, bir başka alanda mastarınız olmasını öneririm” dedi. 1920’li yıllarda Kızılay hemşire okulu öğrencilerine anlayacak ve anlatacak düzeyde İngilizce öğretildiğini, okulun İngiliz hemşire müdürlerle yönetildiğini,   Lisan bilmenin dünyaya açılmak olduğunu sözlerine ekledi.

2013 yılında yayınlanan bir istastistiksel bilgiyi kaynak göstererek, Türkiye’de bilim ve bilgi üreten araştırma ve yayınların yok denecek kadar az olduğunu, araştırmaların yenilik gözetmediğini, lisan öğrenip literatür takibi ile inovasyon yaratan hemşireler olabileceklerini söyleyen Yrd. Doç. Dr. Büyükcoşkun, bilginin değerinden söz edip “bilimsel bilgiye, istatistiklere dayalı talep ya da itiraz sizi güçlendirir, söz sahibi olmanızı sağlıyor” dedi.

Son olarak; hemşireliğin gücünün “bütüncül-holistik yaklaşım”la ortaya konulabileceğini örneklerle açıklayarak hasta ve yakınının kararlarında çevresel, sosyal etkileri, sosyolojik olguları farketmek hemşirelerin biyo-psiko-sosyal yaklaşımının önemli bir bileşeni-görevi olduğunu söyleyen Büyükcoşkun,  bunu yapabilmek için sosyoloji, antropoloji okumanın gerekliliğini vurguladı. Eşinin uterusunun alınmasına karşı çıkan bir eş örneği ve hastaneden izinli çıkmak isteyen kadın hasta üzerinden hastanın durumunu değerlendirmenin kültürel, sosyal, ruhsal boyutlarını öğrencilere ve hastanın çevresi-inanışları-olanakları gibi özelliklerinin sağlık durumuna etkisini bilmenin önemini fark ettirerek hastalardan sağlıklı bilgi toplamanın güven ile ilişkili olduğunu, ilk görüşmede açılamayan hasta güven geliştirirse doğru bilgileri vereceğini açıkladı.

Ülkemizde 1925 yılında eğitime başlamış ve Kızılay Hemşirelik Okulu’nun ilk mezunlarından Yard. Doç. Dr. Afet Büyükcoşkun, Mezun olduğu yıllarda hemşirelikte Yüksek eğitim in olmaması nedeni ile önce Almanya’da klinik eğitimi, sonra İngiltere’de hemşirelikte yüksek eğitim diploması alarak yurduna dönmüş, uzun yıllar Hacettepe hastanelerinin hemşirelik yönetiminde görev almış halk sağlığı alanında uzman hemşiredir. Kendisi “Hemşirelik Mesleği’nin Yaşayan tarihidir’’