Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşu

İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO), Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2016 Araştırması’na göre, Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TÜPRAŞ), üretimden satışlarda 32 milyar 594 milyon lirayla Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu oldu. Hızlı tüketim ürünleri ve gıda sektöründe faaliyet gösteren Unilever’in 18’inci sıradan girdiği listede, çok sayıda gıda ve içecek sanayi şirketi yer alıyor.

İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu-2016 Araştırması sonuçları, İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan tarafından açıklandı.

İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2016 Araştırması’na göre, Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (TÜPRAŞ), üretimden satışlarda 32 milyar 594 milyon lirayla, bir önceki yıl olduğu gibi 2016 yılında da Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu oldu.

2015 Araştırması’nda ikinci olan Ford, 16 milyar 314 milyon liralık satış tutarıyla yine ikinci olurken, sıralamada Tofaş’ın başarısı dikkat çekti. 2015 yılı listesinde üçüncü olan Arçelik beşinci sıraya gerilerken, Tofaş 12 milyar 856 milyon TL ile beşinci sıradan üçüncü sıraya yükseldi. Listenin ilk 10’unda yer alan diğer şirketler sırasıyla; Oyak-Renault, Arçelik, Toyota, EÜAŞ, Hyundai Assan, İçdaş Çelik, İskenderun Demir ve Çelik oldu.

İSO 500 Araştırmasının 49’uncusunu kamuoyu ile paylaştıklarını bildiren İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, 2016 yılında yaşanan bütün zorluklara rağmen sanayinin ve sanayicinin kabul edilmesi gereken bir başarısının görüldüğünü, Türk sanayisinin ülkeye ve ekonomiye karşı sorumluluğunu başarıyla yerine getirdiğini ve yılı gururlu bir neticeyle kapattığını söyledi.

“Bu yılki veriler sanayinin kendi rüştünü ispat etmesinin bir vesikası olarak da görülmelidir.” diyen Bahçıvan, Türk sanayisinin finansman zorluğu, kur dalgalanmaları, sosyal, siyasal, terör ve jeopolitik tüm olumsuzlukları barındıran bir yıl içinde, başarma azim ve kararlılığını koruduğunu anlattı.

Bahçıvan, sanayicinin geçen yıl kar etme, ihracatını artırma, üretimini sürdürme ve yeni istihdam yaratma noktalarında ülkesine karşı temel sorumluluklarını kapsayan sınavların hepsinden başarıyla geçtiğini vurguladı.

İSO Başkanı Bahçıvan, geçen yıl sanayi sektörünün ekonominin geneli üzerinde bir performans gösterdiğini ve ekonomik büyümeye en nitelikli katkıyı sunarak %3,9’luk performansıyla büyümeyi sürükleyen sektör olduğunu bildirdi.

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla içindeki imalat sanayi payının gerilediğini dile getiren Bahçıvan, imalat sanayisinin milli gelir içindeki payının hızla düşerek %23’lerden %15-17 aralığına gerilediğini açıkladı. Bahçıvan, verilen desteklere rağmen bu alanda istenilen ve bu trendi tersine çevirecek güçlü bir ivmenin yakalanmadığını, bunun sağlanabilmesi için Türkiye ekonomisinin yeniden ve katma değeri daha yüksek bir üretim ekonomisine dönmesi gerektiğini vurguladı.

Bahçıvan’ın verdiği bilgiye göre, İSO 500’e bu yıl 48 yeni sanayi kuruluşu girerken, bunlardan 27 tanesi önceki yıl İSO İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu sıralamasında, 21’i ise İSO 1000 dışından listeye dahil oldu.

İSO 500 Büyük Sanayi Kuruluşu’nun 2016 yılındaki üretimden satışları bir önceki yıla göre %8,8’lik artışla 450 milyar 505 milyon liradan 490 milyar 43 milyon liraya çıktı. Listenin ilk 50 şirketi toplam 490 milyar liralık üretimden satışların 241 milyar lirasını gerçekleştirirken, 2015’te %48,8 olan payı, 2016’da %49,2’ye çıktı.

İkinci 50 üretimden satışların 64 milyar lira ile %13,1’ini, üçüncü 50 42 milyar lira %8,5’ini, dördüncü 50 32 milyar lira ile %6,6’sını gerçekleştirdi. 201-500 şirketi kapsayan 300 şirket de 111 milyar lira ile toplam üretimden satışlar içinden %22,6 pay aldı.

İSO 500 şirketlerinin esas faaliyetlerinden elde ettiği kârda 2015 yılında olduğu gibi başarılı bir dönem geçirdiğini belirten Bahçıvan, şunları kaydetti:

“İSO 500’ün toplam faaliyet karı 2015 yılında 44,1 milyar TL iken 2016 yılında yüzde 18,6 artışla 52,4 milyar TL’ye yükselmiştir. Sanayi kuruluşlarımız faaliyet karlılık oranını da yüzde 8,7’den yüzde 9,4’e çıkarmayı başarmışlardır.

Fakat iş dönüp dolaşıp yine finansman giderlerine geliyor. Gerçek faaliyetlerini başarıyla yürüten sanayi kuruluşları, elde ettikleri 52 milyar liralık esas faaliyet karının yarısından fazlasını finansman gideri olarak kaybetmişlerdir. Finansman giderleri 2016’da yüzde 3,6 artarak 29 milyar TL’ye yükselmiş.

Finansman giderlerinin net satışlara oranı ise 0,3 puan düşmüş ve yüzde 5,2 olmuş. Bu da firmaların 2016 yılının ikinci yarısındaki mali sıkışıklığa rağmen, esas faaliyetlerini olduğu gibi finansman maliyetlerini de etkin şekilde yönettiklerini gösteriyor.”

Bahçıvan, dönem kar ve zarar toplamının 2016’da %33,2 artarak 28, 3 milyar liradan 37,7 milyar liraya yükseldiğini bildirdi.

Listedeki şirketlerin 2016’da finansman maliyetlerini faiz oranlarındaki gerilemenin de etkisiyle biraz daha etkin yönettiğini, TL’deki değer kaybının finansman giderlerinde beklentilerin altında etki yaptığını vurgulayan Bahçıvan, finansman giderlerinin faaliyet karı içindeki payının %63,4’ten %55,4’e indiğini açıklarken, dünyada bu oranın ortalama %16 olduğuna dikkat çekti. Bahçıvan, “Özetle, sanayi firmalarının, döviz kuru dalgalanmalarını ve TL’deki değer kaybının finansman giderlerine olumsuz etkisini sınırlamayı başardıklarını söyleyebiliriz.” diye konuştu.

Son 10 yıldır öz kaynaklar aleyhine bozulan bir denge bulunduğunu belirten Bahçıvan, “2007 yılında kaynak yapısı içerisinde borçların payı yüzde 45,2 iken 2016 yılında yüzde 61,9’a yükselmiştir. Aynı dönemde öz kaynakların payı da yüzde 54,8’den yüzde 38,1’e gerilemiştir. Bu oranlar son 10 yılın en olumsuz borç/öz kaynak ilişkisini gösteriyor.”  ifadelerini kullandı.

Bahçıvan, İSO 500’ün borç yükünün her geçen yıl biraz daha arttığını belirterek, 2015 yılında 175 milyar lira olan mali borçların 2016’da %18,8’lik artışla 207 milyar liraya yükseldiğini vurguladı.

Söz konusu dönemde İSO 500’ün üretimden satışlarının ortalama yüzde 7-8 arttığını dile getiren Bahçıvan, mali borçlarda %20’leri aşan bir artış gerçeğiyle karşı karşıya olunduğunun altını çizdi. Bahçıvan, sanayi kuruluşlarının borçlanmasındaki vade yapısının ise son 10 yıldır görece iyileştiğini bildirdi.

İSO 500 şirketleri üzerinden devreden KDV yükünün her geçen yıl arttığını ifade eden Bahçıvan, 2015’te 4,8 milyar lira olan devreden KDV tutarının 2016’da %23,6’lık artışla 6 milyar liraya kadar çıktığını söyledi.

İSO 500’deki vergi öncesi kar eden kuruluş sayısının üç yıldır belirgin bir şekilde düştüğünü bildiren Bahçıvan, 2016’da İSO 500 içinde vergi öncesi kar eden kuruluş sayısının 400’den 392’ye indiği bilgisini verdi. Geçen yıl zarar eden kuruluş sayısının 108 olduğunu dile getiren Bahçıvan, şöyle devam etti:

“Bu sayı, önceki yıl 100’dü. 2016 yılında özellikle mali göstergelerde ortaya çıkan oynaklıkların, firmaların karlılıklarını farklı şekillerde etkilediğini ortaya koyuyor. Faiz, amortisman ve vergi öncesi kar (EBITDA) eden firma sayıları 2016 yılında 484’e yükseldi ve ölçülmeye başlandığı son dört yıl içindeki en yüksek sayıya ulaştı. Zarar eden firma sayısı ise 16’ya geriledi. Bu da bize firmaların çekirdek işlerine ve faaliyetlerine daha çok önem vererek faiz, amortisman ve vergi öncesi kar performanslarını yükselttiğini gösteriyor.”

Ar-Ge için verilen onca teşvik ve desteğe, motive edici yaklaşımlara rağmen 2016’da İSO 500’ün Ar-Ge harcamasında %16,3’lük azalma olduğunu, harcamaların 3,4 milyar liradan 2,8 milyar liraya gerilediğini aktaran Bahçıvan, İSO 500 şirketlerinin 2016’da yaşanan tüm olumsuzluk ve sıkıntılara rağmen istihdamlarını %2,2 ile yaklaşık 15 bin civarında artırdığını, ödenen maaş ve ücretlerde de %15,7 oranında artış gerçekleştirdiklerini söyledi.

İSO 500 içindeki yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısının 2009 yılından bu yana azalma eğiliminde olduğunu dile getiren Bahçıvan, “En büyük 500 içinde yer alan yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı 2000’li yıllarda artış göstermiş ve 2009 yılında 153 kuruluşa kadar ulaşmıştı. Bu yıldan itibaren ise yabancı sermaye paylı kuruluşlar sayısında bir gerileme olduğunu görüyoruz. 2013 yılında 137’ye gerileyen İSO 500’deki yabancı sermaye paylı kuruluş sayısı 2016 yılında da 123’e inmiştir” bilgisini verdi.

Türkiye ekonomisinin, özel sektörünün ve sanayinin son yıllarda yaşanan tüm zorluklara rağmen ekonomik aktivitesini, dinamizmini kesmediğini vurgulayan Bahçıvan, sanayi sektörünün eski dönemlerden kalan güçlüklerle savaşma direncini, 2016’da da fazlasıyla ortaya koyduğunu, devletine, milletine, ülkesine güvenme noktasında öncülük görevini yerine getirdiğini söyledi.

Sanayinin gösterdiği performansla, her zaman olduğu gibi ekonominin en yakın yol arkadaşı, zor günlerin dostu olduğunu gösterdiğini kaydeden İSO Başkanı, Türkiye’yi orta gelir tuzağına girmekten kurtaracak, nitelikli ve sürdürülebilir büyümeyi yaratacak, ekonomiyi dış rekabette bir üst lige çıkaracak ve nihayetinde Türkiye’nin dünyadaki en büyük 10 ekonomi arasına girmesine en güçlü katkıyı yapacak yegane sektörün sanayi sektörü olduğunu ifade etti.

İSO Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırması’na göre; listeye giren gıda ve içecek sanayi şirketleri ile sıralamadaki yerleri şöyle:

Unilever 18, Türkiye Şeker Fabrikaları (Türk Şeker) 21, Eti Gıda 27, Coca Cola İçecek 30, Konya Şeker 31, Çaykur 40, Abalıoğlu Yem-Soya 47, Sütaş 51, Banvit 52, Tiryaki Agro Gıda 60, Namet Gıda 65, C.P. Standart Gıda 67, Şenpiliç 69, Et ve Süt Kurumu 72, BEYPİ 84, Pınar Süt 87, Erpiliç 93, Altınmarka Gıda 95, Küçükbay Yağ 102, Anadolu Efes Biracılık 104, Tat Gıda 106, Bunge Gıda 109, Trakya Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birliği 114, Sofra Yemek Üretim 120, Cargill Tarım ve Gıda 127, Beşler Makarna 138, Progıda Tarım Ürünleri 141, Matlı Yem 144, Savola Gıda 152, Şölen Çikolata 153, Kılıç Deniz Ürünleri 158, Başhan Tarımsal Ürünler 168, Bifa Bisküvi 169, Doğuş Çay 175, Pınar Entegre Et ve Un 179, Balsu Gıda 180, Aynes 181, Lidersan Sağlık ve Gıda Ürünleri 182, Çekok Gıda 184, Durak Fındık 188, Gedik Tavukçuluk 200, Yayla Agro Gıda 207, Kent Gıda 211, Tadım Gıda 213, Elita Gıda 214, Reka Bitkisel Yağlar 220, Türk Tuborg 226, Aves Enerji Yağ ve Gıda 228, Arslantürk Tarım Ürünleri 234, Memişoğlu Tarım Ürünleri 237, Hastavuk 241, Amylum Nişasta 247, Gümüşdoğa Su Ürünleri 250, Oba Makarnacılık 251, Sırmagrup İçecek 252, Arbel Bakliyat 257, Peyman Kuruyemiş 261, Yonca Gıda 263, Lesaffre Turquie Mayacılık 265, Özgün Gıda 288, Elvan Gıda 292, Göknur Gıda 297, Abalıoğlu Yağ 301, Kadooğlu Yağ 303, Mutlu Makarnacılık 304, Mey Alkollü İçkiler 315, Akyem Adana Yem Yağ 321, Keskinkılıç Gıda 329, Çamlı Yem Besicilik 336, Marmarabirlik 347, Tamek Gıda 349, Ova Un 350, Nuh’un Ankara Makarnası 353, BTA Havalimanları Yiyecek ve İçecek 354, Sayınlar Gıda 360, Dimes Gıda 362, ISS Hazır Yemek 365, Agromey Gıda 366, Durum Gıda 370, Özyılmaz Fındık 372, Göze Tarım Ürünleri 385, Kozlu Gıda 389, Ulusoy Un 398, Detay Gıda 403, Teksüt 404, Soyyiğit Gıda 410, Gürsoy Yem Gıda 417, Helvacızade Gıda 422, TARFAŞ Tarımsal Faaliyetler 423, Felda Iffco Gıda 438, Nadir Yağ 446, Enka Süt 450, Yörükoğlu Süt 454, Erikli Su Meşrubat 460, Bupiliç Entegre Gıda 467, Karaçuha Tarım Ürünleri 469, Eksun Gıda 472, Şimşek Bisküvi 478, Akova Süt 480, Hekimoğlu Un 491, Torunlar Gıda 498, Anı Bisküvi 500. (Gıda Hattı)