Türk İş: Açlık sınırı 1941, yoksulluk sınırı 6 bin 3234, mutfak enflasyonu yüzde 20,71

“İNSANLIK HAYSİYETİNE YARAŞIR BİR ÜCRET” ARAYIŞI HEP OLACAK.

 DÖRT KİŞİLİK AİLENİN AÇLIK SINIRI 1.941 TL, YOKSULLUK SINIRI 6.323 TL

 BEKAR BİR ÇALIŞANIN YAPMASI GEREKEN ASGARİ NET AYLIK HARCAMA 2.393 TL

 MUTFAK ENFLASYONU ARTIŞI SON ONİKİ AY İTİBARİYLE YÜZDE 20,71

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde “Çalışan her kimsenin kendisine ve ailesine insanlık haysiyetine uygun bir yaşayış sağlayan ve gerekirse her türlü sosyal koruma vasıtalarıyla da tamamlanan adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır” ifadesi yer almaktadır.  TÜRK-İŞ (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu), çalışanların geçim şartlarını otuz iki yıldan[*] bu yana aralıksız olarak her ay düzenli olarak yaptığı “açlık ve yoksulluk sınırı” araştırması ile ortaya koymaktadır.

 TÜRK-İŞ Araştırmasının 2018 Aralık ayı sonucuna göre:

• Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 1.941,16 TL,
• Gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 322,99 TL,
• Evli olmayan-çocuksuz bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ ise aylık 2.393,25 TL olarak hesaplandı.

* Gıda harcaması tutarı, yuvarlama nedeniyle, toplamda farklı olabilmektedir.

TÜRK-İŞ hesaplamasına göre; dört kişilik bir ailenin sağlıklı ve dengeli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarında bu ay önemli bir değişiklik olmadı. Bu gelişmede, özellikle marketlerde sürdürülen kampanya çerçevesinde uygulanan fiyat indirimleri etkili oldu.

Son bir yılda -sadece mutfak harcaması için- 333 TL daha fazla harcama yapma gereği ortaya çıktı. İnsan onuruna yaraşır bir yaşam için dört kişilik bir ailenin yapması gereken toplam harcama tutarı ise geçen yılın aynı ayına göre 1.085 TL artış gösterdi.

Hatırlanacağı üzere, 2019 yılında geçerli olacak asgari ücreti belirleme çalışmalarında Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bekar bir işçinin geçimi için gereken harcama tutarını 2.213,40 TL olarak hesaplamıştır. Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından 2019 yılı için net asgari ücret 2.020,90 TL olarak kararlaştırılmış ve uzun bir aradan sonra dört kişilik bir ailenin “açlık sınırı” olarak belirlenen tutarın üstüne çıkılmıştır.

TÜRK-İŞ tarafından hesaplanan gıda fiyatları endeksi ile TÜİK tarafından hesaplanan gıda endeksindeki aylık gelişim aşağıdaki şekilde yer almaktadır. Görüleceği üzere -geçen bültende de değinildiği üzere- gıda fiyatlarında son aylarda piyasaya yapılan müdahale sonucu belirgin bir gerileme dikkati çekmektedir.

TÜRK-İŞ’in verileri temel alındığında “mutfak enflasyonu”ndaki değişim 2018 Aralık ayında şu şekilde gerçekleşmiştir:

• Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarı bir önceki aya göre yüzde 0,08 oranında azaldı.
• Yılın on iki ayında fiyatlardaki artış yüzde 20,71 oranına ulaştı.
• Gıda enflasyonunda son oniki ay itibariyle artış oranı yüzde 20,71 oldu.
• Yıllık ortalama artış oranı ise yüzde 16,32 olarak hesaplandı.

Gıda harcaması çalışmasına temel alınan beslenme kalıbında yer alan ürünlerin fiyatları, özellikle marketlerde, ülke genelinde yürütülen “enflasyonla mücadele” kapsamında indirimlidir. Enflasyon sepetinde ağırlıklı olarak yer alan temel gıda maddelerinin fiyatlarındaki gerileme bu ay da dikkat çekmiştir. Bu gelişme çerçevesinde Aralık 2018 itibariyle fiyatlar şu şekilde değişim gösterdi:

• Süt, yoğurt, peynir grubunda; özellikle bu harcama grubunda yer alan ürünlerde -süt ve yoğurt- yapılan indirim mutfak harcamasına olumlu yansıdı.
• Et, tavuk, balık, sakatat, bakliyat ürünlerinin bulunduğu grupta; hesaplamada dikkate alınan kıyma ve kuşbaşı etin kilogram fiyatı 1 TL daha düşük oldu. Aynı şekilde tavuk fiyatı da geriledi. Sakatat fiyatı aynı kaldı. Balık fiyatında bu ay      -düşük oranda da olsa- artış oldu. Yumurta fiyatı geriledi. Bakliyat ürünlerinden  (kuru fasulye, kırmızı-yeşil mercimek, nohut, barbunya vb.) bu ay önemli bir fiyat değişikliği olmadı.
• Sebze ve meyve fiyatları özellikle ayın son haftasında önemli oranda artış gösterdi. Ortalama yaş sebze-meyve fiyatı bu ay 5,22 TL olarak hesaplandı. Ortalama sebze fiyatı bu ay 5,56 TL oldu. Hesaplamada 18 ürünün fiyatı esas alındı. Kamuoyu tarafından dikkatle izlenen kuru soğanda fiyat değişmedi. Patatesin fiyatı da aynı kaldı. Limon fiyatı 3 TL/Kg ile ‘ucuz’ kaldı. Ortalama meyve fiyatı da geçen aya göre artış gösterdi. Hesaplamada 9 ürün dikkate alındı. Geçtiğimiz ay 4,30 TL olan ortalama meyve fiyatı bu ay 4,56 TL’ye yükseldi.

Hesaplama yapılırken -her zaman olduğu gibi- pazarda yaygın bulunan mevsim ürünleri esas alındı. Araştırmada ürünlerin tek tek ağırlığı yerine harcama sepetindeki meyve-sebze tüketiminin toplam miktarından hareket edildi.

• Ekmek, pirinç, un, makarna, bulgur, irmik gibi ürünlerin bulunduğu grupta; ekmek fiyatındaki artışın uygulanması yeni yıla kaldı. Diğerlerinin de fiyatı aynı kaldı. Ancak irmik, bulgur gibi ürünlerde indirim tespit edildi.

 Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden; tereyağı ve margarin ile ay çiçeği yağı fiyatı aynı kaldı ama zeytinyağı fiyatı -indirim yapılmasına rağmen- artış gösterdi. Zeytin fiyatı, yeşil ve siyah zeytin ortalaması olarak yükseldi, ancak hesaplamada esas alınan ürün sayısı azaldı. Yağlı tohum (ceviz, fındık, fıstık, ayçekirdeği vb.) ürünleri de indirim kapsamındaydı, ancak ortalama kilogram fiyatına fazla yansımadı. Baharat (kimyon, nane, karabiber, vb.) ürünlerinde fiyat değişikliği olmadı. Aynı şekilde şeker, bal, reçel, pekmez ile tuz fiyatı da aynı kaldı. Çay ve ıhlamur fiyatı değişmedi. Salçada bu ay -düşük de olsa- yine artış oldu.

Konfederasyonumuzca hesaplanan tutarlar ücret düzeyi olmayıp haneye girmesi gereken toplam gelir miktarıdır. Ancak hanede çalışan sayısının sınırlı ve fakat ele geçen ücretin yetersiz olduğu durumlarda, elde edilen gelir birden fazla kişinin geçimini karşılayamamakta, kişi başına “insanca geçim için” yapılması gereken harcama tutarı yetersiz kalmaktadır.

TÜRK-İŞ’in bu araştırması alanında ilktir. Daha sonra bu alanda yapılan benzeri çalışmalara da örnek olmuştur/olmaktadır. “Açlık ve Yoksulluk Sınırı” çalışmasında hesaplamaya temel alınan gıda maddelerinin fiyatları, Konfederasyonumuzca piyasadan, market ve semt pazarları sürekli ve düzenli dolaşılarak doğrudan tespit edilmektedir. TÜİK tarafından derlenen fiyat verileri kullanılmamakta ve fakat, gelişmeleri değerlendirmek ve kıyaslama yapmak için sonradan izlenmektedir. Çalışma bu niteliğiyle bağımsızdır.

Konfederasyonumuz her ayın son haftasında ve TÜİK açıklamasından yaklaşık bir hafta önce hesaplama sonuçlarını kamuoyuna açıklamaktadır ve bu yönüyle, tüketici fiyatlarındaki artış eğilimini yansıtan “öncü gösterge” niteliğini de taşımaktadır.