Kayserili şapkacının en çok yaparak sattığı 8 köşe Atatürk şapkası

Kayseri’de baba mesleği şapkacılığı 42 yıldır devam ettiren 64 yaşındaki Mustafa Filizman, son dönemlerde yerli ve yabancıların en çok tercih ettiği şapkaların, Atatürk’ün giydiği 8 köşe, gençler için 5 köşe, Baretta ve Sicilya şapkalar olduğuna dikkat çekti.

Tarihi Vezir Han’ının boşaltılmasından sonra son kuşak şapkacılığı Kapalıçarşı’daki küçük bir işyerinde devam ettiren Mustafa Filizman, yerli ve yabancılara taleplerine göre de şapka yaptığını açıkladı. İlginç anılarını da anlatan Filizman, şapka dikerken şunları söyledi.

“Şu anda güncel en önemli modeller bunlar revaçta. Birde bu Cumhuriyet’in temsilcisi gibi. Öyle bir sembolü. O yüzden tercih ediyorlar 8 köşeyi. Birde eski filmlerde, tarihi filmlerde veya 40’lı, 50’li yılları anlatan tarihi filmlerde dekor, kostüm olarak kullanılıyor. Fazla talep oluyor, zaten bunu yapanda pek az. Pek tanınmadığımız için, Ulusal çapta tanınmadığımız için zor buluyorlar. Belki bizi bilseler 8 köşe kasket daha çok yaygın olabilirdi. Ama Alanya tarafında Yörüklerin bulunduğu yerlerde 8 köşenin hala çok fazla talep aldığını duyuyoruz.

Şapkanın durumuna göre bu milleti temsil ediyor. Bu 8 köşe. Daha çok mitinglerde 8 köşe giyenler bayağı çok. Eski fotoğraflarda. Birde o zamanlarda tarlada çalışanlar vardı. Ekin, tırpan biçenler. Bunun geniş olması hem gölgelik yapıyor hem de güneşten koruyor. Hem de onları giyerek alışkanlık haline gelmişti yani bir adet olmuştu.

Atatürk’ün giydiği var gördüyseniz. Sıhhiye’de ‘İstikbal göklerdedir’ diye Atatürk’ün güzel bir 8 köşe kasket giydiği var. O model çok güzel. Bende onu çok beğeniyorum.

Bizim Kayseri’de bir ustamız varmış ben kendisi görmedim de. Cemal usta. O Atatürk’e şapka yapmış. Atatürk’te ona biraz para vermiş ‘bunu sermaye yap’ diye. O şekilde geliştirmiş. Böyle bir efsane var ama oğluda bana anlattı bunu doğruladı. Yani bir efsane değil gerçek olaymış.

Vezir hanı tarihi bir mekan olduğu için çok yabancı turistler geliyordu. Onlar bizim otantik şapkalarla, kilim desen şapkalarla çok ilgileniyorlardı. O yüzden tek olarak gelenler bireysel alıyordu. Yabancılar genellikle 8 köşeyi tercih ediyorlar. Ve ‘O Atatürk zamanı şapkası’ diye. Onların kafasında bir imaj vardı. O yüzden 8 köşeyi alırlar.

Yaz kış bitmediği için bu şapkadan kimse vazgeçemez. Yazın güneşten koruyor kışın soğuktan koruyor. O yüzden herkes mecburen bir şey giymek zorunda. Genelde Anadolu halkı koyu rengi ve balık sırtı. Balık sırtı, ekose favori renkler bizim Kayseri’de. Koyu renkler bizde favori çünkü kışın koyu renk giyiliyor, yazın açık renk. O yüzden balık sırtı ve ekose en popüler renkler.

Şapkalar zaman içerisinde sosyo, ekonomik, politik olarakta değişime uğradı. 84’lü yıllarda bu şapka çok modaydı. Dedektif vardı Baretta diye. O bu şapkadan giyerdi devamlı. İyiliğin temsilcisiydi kendisi. Kötülerin düşmanıydı. O yüzden bu Türkiye’de çok popüler oldu. Ama zamanla bu değişti. Ama bundan daha önce 8 köşe kasket kıymetliydi. Bu Demokrat Parti zamanında milletin sesi gibiydi bütün mitinglerde. Eski resimlere bakarsanız bu tür şapka giyenleri görürsünüz. Bu hem çok tutuldu zaman içerisinde. İlk şapka devriminde melon şapka önerilmişti ama o tutmadı Türkiye’de. Türkiye’de bu kasket türü bu 8 köşe tutuldu, bununla devam etti, gelişti.

Bu Baretta şeyinden sonra moda değişmeye başladı. 5 köşe moda oldu. Buna London diyoruz öyle kodluyoruz. Değişime uğrayarak moda oldu. En son şimdi trend dahada değişti Sicilyalı, eskinin İtalyanların mafyavari adamları veyahut filmlerde giyilen bu 8 parça. Bu şimdi moda gençler arasında. Böyle zaman içerisinde moda değişime uğradı. Tam 42 yıl bu seneyle, baba mesleği.

Zaman zaman çok büyük arkadaşlıklar doğdu. Hatta bir şehit babası benden 8 köşe istemişti. Siyah giyerdi. Adamcağız Alzheimer olmuş çocukları geldi. 8 köşe bir siyah şapka istediklerini söyledi. Bende de resmi vardı adamın. ‘Bu mu babanız?’ dedim. ‘Evet bu’ dedi. Bu bana çok enteresan geldi. Adamcağız yürüyemez olmuş alzheimere yakalanmış. Bende ona güzel bir tekrar şapka yaptım. Bu bende unutulmuş bir şey oldu. Hüzünlü hatıra oldu.

Talebe göre 20 tane, 10 tane günlük yapıyoruz. En az 10 çeşit var diyebiliriz de şu anda bazıları kullanılmıyor. Şu an en çok popüler olan 5 köşe, Baretta şapka hala gözde, London dediğimiz 5 köşe şu anda moda. Ve Sicilyalıyı gençler hala çok tercih ediyor. Resimlerden bakıyor, ‘bundan şapka yapabilir misiniz?’ diye fotoğraflarını gösteriyorlar pek yaygın olmadığı için diye. Resimlerle bakınca anlıyoruz ki Sicilyalı şapka modeli. Bizde ona göre yapıyoruz.

8 Köşeyi daha çok tercih ediyorlar. Babaları giymiş ye bu 8 köşe kasket. ‘Benim babam 8 köşe kasket giyerdi’ diye bir şarkısı var bunun. Bu şarkının babamın hatırası diye ağlarlar. Birde böyle nostalji, hatta bunların içerisinde profesörlere de rastlayabilirsiniz. Öyle giyenler var.

30 Liradan internette var bazı büyük sitelerde. Yabancı sitelerde özellikle 360 lira 700 liraya kadar rastlanıyor. Ama bizlerdeki daha çok 30 lira, 25 lira. O tür yani 2-3 kişi varız bu işi yapan. Onun haricinde devam etmiyor. İşte hayat şartlarının değişmesi, masrafların artması tek bireysel çalışmayı yürüyor.

Bu çıraklara da pek tavsiye etmiyoruz şu yönden. İleride karşılaşacağı sorunları bilmediğimiz için böyle çok karşılaştık. Onun için şapamıyoruz, öneremiyoruz. Bu iş ileride ne olur, ne biter. Daha çok fabrikasyon yapılıyor o yüzden.

Kitaplar yıllar önce biriktirdiğimiz, okumak için aldığımız kitapların tamamı. Evlerde pek artık tutmadıkları için yanıma taşımak zorunda kaldım. Evden artık kabul etmiyorlar kitabı. Biliyorsunuz her tarafta ansiklopedi olmuştu bir dönem. Ansiklopedi furyası vardı. Hep böyle hurdacıları gitti, satıldı. Ama ben kendi kitaplarımdan vazgeçmediğim için aramızda bir bağlantı var bir rabıtamız var. O yüzden yanımızda bulunduruyorum. İsteyen meraklı arkadaşlarımız okuyor ama dışarı çıkartmıyor. Geri gelmiyor. Geri gelmeyince de insanda bir şey oluyor. Yakın bir şey gitmiş gibi insana hüzün veriyor. O yüzden yanımda bulundurmayı tercih ediyorum.