Kalkınma ve yapı.. (Köşe yazısı 21.02.2019 Kayseri Star Haber Gazetesi)

DAVUT GÜLEÇ

GAZETECİ

davutgulec@hotmail.com

Bugünde herkesi yakından ilgilendiren iki araştırmanın sonuçlarını sizlerle paylaşacağım.

Sürdürülebilir Kalkınma Göstergeleri

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk sınırına göre, 2010 yılında %16,9 olan yoksulluk oranı, 2017 yılında 3,4 puan azalarak %13,5 olarak gerçekleşti. Yoksulluk sınırının altında kalan 15 yaşın altındaki fertlerin oranı, 2010 yılında %24,8 iken, 2017’de bu oran %21,3 oldu. Genç nüfusu temsil eden 15-24 yaş grubunda ise 2010 yılında %18,5 olan yoksulluk oranı 2017’de %15,8’e geriledi.
Türkiye’de 2013 yılında beş yaşın altındaki çocukların %1,7’si boyuna göre zayıf iken, aynı yaş grubundaki çocukların %10,9’u boyuna göre fazla kilolu. TUİK Kayseri Bölge Müdürlüğü verilerine göre; Anne ölüm oranı 2010 yılında yüz bin canlı doğumda 16,4 iken, 2017 yılında bu oran 14,6’ya geriledi.
Beş yaş altı ölüm hızı 2010 yılında bin canlı doğumda 15,5 iken, 2017 yılında binde 11,2 oldu. Aynı dönemde neonatal ölüm hızı da bin canlı doğum başına 7,6’dan 5,8’e geriledi.
Sağlık personeli tarafından gerçekleştirilen doğumların oranı 2010 yılında %91,6 iken, 2017 yılında %98 oldu. Aynı dönemde yüz bin nüfus başına düşen hekim sayısı 167’den 186’ya yükseldi.Beş yaş net okullaşma oranı 2015 yılında %67,2 iken 2017 yılında 7,9 puan artarak %75,1 olarak gerçekleşti.
Gençlerin (18-24 yaş) örgün veya yaygın eğitime katılma oranı 2012 yılında %46,6 iken 2016’da %48,9 oldu. Yetişkinlerde (25-64 yaş) ise bu oran aynı yıllar için %17,8’den %20,9’a yükseldi. Yöneticilik pozisyonlarındaki kadınların oranı 2012 yılında %14,4 iken 2017 yılında 2,9 puan artarak %17,3 oldu. Güvenilir şekilde arıtılmış atıksu oranı 2010 yılında %72,8 iken 7,9 puan artarak 2016 yılında %80,7 oldu.
Elektriğe erişebilen nüfusun oranı ise 2010’dan itibaren %100 olarak gerçekleşti. Doğalgaz aboneliği bulunan hanelerin oranı 2014’te %51 iken 2017 yılında %59,8 olarak gerçekleşti.
İşsizlik oranı 2017 yılında erkekler için %9,4 iken kadınlar için %14,1 oldu. Aynı yıl en yüksek işsizlik oranı %22,8 ile 20-24 yaş grubundaki fertlerde gerçekleşti. Örgün ve yaygın eğitime devam etmeyen ve herhangi bir işte de çalışmayan 15-24 yaşındaki fertlerin oranı 2010 yılında %32,3 iken, 2017 yılında %24,2 olarak gerçekleşti. 2017 yılında bu oran erkekler için %14,6 iken, kadınlar için %34 oldu.
Araştırma ve geliştirme harcamalarının gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki payı 2010 yılında %0,80 iken bu oran 2017 yılında %0,96 olarak gerçekleşti.
İmalat sanayi katma değerinin GSYH içindeki payı 2010 yılında %15,1 iken 2,5 puan artışla 2017 yılında %17,6 oldu. Aynı sektör istihdamının toplam istihdam içindeki payı 2017 yılı için %17,6 oldu. Ormanlık arazinin toplam arazi büyüklüğüne oranı 2010 yılında %27,2 iken 1,4 puan artarak 2017 yılında %28,6 oldu. Türkiye’nin donör ülke olarak yapmış olduğu net resmi kalkınma yardımlarının toplam miktarı 2010-2017 döneminde sekiz katın üzerinde artarak, 2017 yılında 8 121 milyon ABD Doları olarak gerçekleşti. Net resmi kalkınma yardımlarının GSYH içindeki payı ise 2010 yılında %0,13 iken, 2017 yılında %0,95’e yükseldi. İnternet kullanan bireylerin oranı 2010 yılında %37,6 iken 2017 yılında %64,7 oldu. Bu oran 2017 yılında erkeklerde %72,8, kadınlarda ise %56,6 oldu.

Yapı İzin İstatistikleri

Kayseri’ de Yapı Ruhsatı verilen binaların 2018 yılı Ocak-Aralık ayları toplamında; Yapıların toplam yüzölçümü 2 024 519 m² iken; bunun 1 220 281 m² si (%60,3) konut, 490 476 m² si (%24,2) konut dışı ve 313 762 m² si (%15,5) ise ortak kullanım alanı olarak gerçekleşti.
Kayseri’ de Yapı Kullanma İzin Belgesi verilen binaların 2018 yılı Ocak-Aralık ayları toplamında; Yapıların toplam yüzölçümü 4 240 398 m² iken; bunun 2 216 095 m² si (%52,3) konut, 1 196 979 m² si (%28,2) konut dışı ve 827 324 m² si (%19,5) ise ortak kullanım alanı olarak gerçekleşti.  Belediyeler tarafından verilen yapı ruhsatlarının 2018 yılında bir önceki yıla göre bina sayısı %36,7, yüzölçümü %48,9, değeri %35,8, daire sayısı %53,3 azaldı.
Türkiye genelinde ise; Yapı ruhsatı verilen binaların 2018 yılı toplamında; Yapıların toplam yüzölçümü 143,8 milyon m² iken bunun 73,5 milyon m²‘si konut, 43,6 milyon m²‘si konut dışı ve 26,7 milyon m²‘si ise ortak kullanım alanı olarak gerçekleşti. Kullanma amacına göre 97,1 milyon m² ile en yüksek paya iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binalar sahip oldu. Bunu 13 milyon m² ile kamu eğlence, eğitim, hastane veya bakım kuruluşları binaları izledi.
Yapı sahipliğine göre, özel sektör 114,2 milyon m² ile en büyük paya sahip oldu. Bunu 26,6 milyon m² ile devlet  sektörü ve 3 milyon m² ile yapı kooperatifleri izledi. Daire sayısına göre ise, toplam 643 bin 125 dairenin 584 bin 858’i özel sektör, 49 bin 702’si devlet sektörü ve 8 bin 565’i yapı kooperatifleri tarafından alındı. Yapıların toplam yüzölçümüne göre 16,2 milyon m² ile İstanbul en yüksek paya sahip oldu. İstanbul’u, 10,8 milyon m² ile Ankara, 7,5 milyon m² ile İzmir illeri izledi. Yüzölçümü en düşük olan iller sırasıyla Ardahan, Tunceli ve Şırnak oldu. Daire  sayılarına  göre,  İstanbul  ili  80 bin 539 adet  ile  en  yüksek  paya  sahip  oldu. İstanbul’u 42 bin 473 adet ile İzmir ve 34 bin 296 adet ile Ankara illeri izledi. Daire sayısı en az olan iller sırası ile Ardahan, Tunceli ve Şırnak oldu.
Belediyeler tarafından verilen yapı kullanma izin belgelerinin 2018 yılında bir önceki yıla göre bina sayısı %5,5, yüzölçümü %5,1, değeri %34,1, daire sayısı %5,6 arttı.
Yapı kullanma izin belgesi verilen binaların 2018 yılı toplamında; Yapıların toplam yüzölçümü 169,9 milyon m² iken bunun 98,7 milyon m²‘si konut, 38,3 milyon m²‘si konut dışı ve 33 milyon m²‘si ise ortak kullanım alanı olarak gerçekleşti. Kullanma amacına göre 128,9 milyon m² ile en yüksek paya iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binalar sahip oldu. Bunu 10,4 milyon m² ile toptan ve perakende ticaret binaları izledi. Yapı sahipliğine göre, özel sektör 146,6 milyon m² ile en büyük paya sahip oldu. Bunu 19,8 milyon m² ile devlet sektörü ve 3,5 milyon m² ile yapı kooperatifleri izledi. Daire sayısına göre ise, toplam 870 bin 501 dairenin 790 bin 942’si özel sektör, 63 bin 906’sı devlet sektörü ve 15 bin 653’ü yapı kooperatifleri tarafından alındı.
Yapıların toplam yüzölçümüne göre 28,2 milyon m² ile İstanbul en yüksek paya sahip oldu. İstanbul’u 15,2 milyon m² ile Ankara, 9,1 milyon m² ile İzmir izledi. Yüzölçümü en düşük olan iller sırasıyla Şırnak, Ardahan ve Hakkari oldu. Daire sayılarına göre, İstanbul ili 154 bin 740 adet ile en yüksek paya sahip oldu. İstanbul’u 62 bin 194 adet ile Ankara ve 55 bin 940 adet ile İzmir illeri izledi. Daire sayısı en az olan iller sırası ile Şırnak, Ardahan ve Hakkari oldu.