Kadınlarda kalp krizi ve hamilelerine öneri (Köşe yazısı 27.02.2015 Kayseri Star Haber)

DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ-HİSF KAYSERİ TEMSİLCİSİ
davutgulec@hotmail.com

Türkiye üzerine oynanan oyunlardan sonra genetiğimiz, sağlığımız, kimyamız, yaşantımız, kısaca her şeyimiz değişmeye başladı.
Özellikle kalp krizinden ya da kalbe bağlı sorunlardan ölüm yaşı küçüldü, dikkat çeker hale geldi.
Kalple ilgili genel sağlık konuları konuşurken, kadınlardaki kalp krizi ve hamilelerde kalp sorunlarının erkeklerden çok farklı olduğu açıklandı.
Şu ana kadar ciddi konuları ele aldım. Belki ben bile kalbinizi yordum.
Seçimlere adım adım yaklaşırken, sinirler gerilecek, yalanlar, dolanlar, entrikalar, belden aşağı vurmalar, olmadık vaatler sağlıklı insanların bile sağlığını bozacak.
Ben iyisi mi evde birinin sağlam olması adına bugün ki konumu kadın kalp krizi ve hamilelikteki kalp sorunları üzerine ayırdım. Anadolu Sağlık Merkezi’nden Kardiyoloji Uzmanı Dr. Gürsel Ateş “kadınlarda kalp krizi” konusunda soruları yanıtladı…
•Kalp krizi nedenleri nedir?
Kalp krizi, kalbi besleyen damarların kan akımının çeşitli nedenlerle ani azalmasına veya kesilmesine bağlı olarak gelişir. Büyük çoğunluğu kalp damarının pıhtı ile tıkanması ile gelişir. Daha düşük oranlarda ise kalp damarlarında gelişen plakların damarı tam tıkaması veya damar tabakalarında ayrılma sonrası kalp damarının tıkanması ile gelişir.
•Kalp krizi belirtileri neler?
Kalp krizinin en belirgin belirtisi göğüs ağrısıdır. Göğüs ağrısı göğsün ortasında baskı tarzında olabilse de, sırtta, omuzda, boyunda ve karında da hissedilebilir. Başta diyabet hastalarında olmak üzere bazı nörolojik problemleri olan kişilerde ağrı hissedilemeyebilir. Ağrıdan sonra başlıca belirtiler ise nefes darlığı, çarpıntı, sıkıntı, soğuk terleme, baş dönmesi, bulantı, kusma, sersemlik ve bayılmadır.
•Bir kişi kalp krizi geçirdiğini düşündüğünde hastaneye gidene kadar ilk ne yapmalı?
Kalp krizi geçirdiğinizi düşünüyorsanız ilk olarak kendinizi güvenli bir konuma alın. Araba kullanıyorsanız hemen arabanızı kenara çekin. Kontrolünüzü kaybederek kendinize ve etrafınızdakilere zarar vermemenizi sağlamalısınız. Ayakta iseniz, oturabileceğiniz bir pozisyona geçiniz. Sonra da size yardım edebilecek etrafınızdaki kişilere durumunuzu bildiriniz. Eğer size yardım edebilecek kişiler yoksa 112 acil hattını arayınız. Kalp atışlarınızda düzensizlik, hızlanma veya aşırı yavaşlama hissederseniz öksürerek kalp atışlarınızı düzene sokmaya ya da normalleşmesini sağlamaya çalışın. Eğer aspirin alma şansınız var ise 1 adet aspirini çiğneyebilirsiniz. Unutmayın ki kalp krizi sırasında aspirin çiğnenmesi ile kalp krizinden ölümler %23 oranında azalmıştır. Kalp krizinde dil altı almak kalp krizini önlemese de kan akışının artmasına neden olmaktadır.
•Kalp krizi geçiren bir hastaya, hasta yakınları o an ilk müdahale yapmalı mı? Ne yapmalı?
Hastanızın kalp krizi geçirdiğini düşünüyorsanız 112’yi arayın, hastanızın durumunu hızlı şekilde özetleyerek, onların vereceği talimatlara göre hareket edin. Hastanızı sağlık görevlileri tarafından hastaneye naklini sağlamalısınız. Her kalp krizi şüphesi duyduğunuzda muhakkak hastanızı hastaneye götürmelisiniz; kalp krizi belirtilerinin çok hafif olması krizin ciddiyetini değiştirmez.
•Kalp krizine nasıl hazırlıklı olunur? Her kolumuz ağrıdığında şüphelenmeli miyiz?
Kalp krizi riskinizi öğrenerek alacağınız tedbirler ile kalp krizini önleyebilirsiniz. Damar sertliği dediğimiz ateroskleroz gelişimini ve ilerleyişinin birçok yöntem ile ölçülebileceğini unutmayınız. Sol kol ve ön kol ağrı ve uyuşmalarında aksi ispatlanana kadar kalp damar hastalığı belirtisi olarak değerlendirilir. Fakat sol kol ağrısının koroner arter hastalığı tanısı koydurmada diğer belirtilere göre çok düşüktür.
•Günümüzde kadınların kalp krizi geçirme, ölüm oranları nedir?
Kadınlarda kalp krizi geçirme oranları erkeklerle kıyasla yarı yarıya düşüktür; fakat erkeklerde ölüm oranlarında son yıllarda ciddi bir azalma trendi söz konusudur. Kadınlarda azalma görülmeyip artan sigara kullanımı ve diyabet oranları nedeni ile artış görülmektedir. Türkiye’de kalp krizinden ölen kadın oranı yüzbinde 384 iken gelişmiş ülkelerde bu sayı 200’ün altında seyretmektedir.
•Kadınların kalp krizi belirtileri erkeklerden biraz daha farklı mı?
Kadınlar için kalp krizi belirtileri daha hafif ve ağrı daha az esas yakınma olarak görülmektedir. Hastalarda göğüs ağrısı olmadan sırtta, kolda, boyunda ve çenede ağrı hissedilebilir. Hastalarda ağrı olmaksızın sıkıntı ve nefes darlığı yakınmaları olabilir.
•Kalp krizi sırasında kalpte neler oluyor?
Kriz sırasında kalp kası yeterli oksijen alamaması nedeni ile gerekli olan fonksiyonlarını yapamaz hale gelir. Süre uzadıkça kalp kası geri dönüşümsüz olarak fonksiyon kaybına uğramaya başlar. Hastanın kalp krizi sırasında hayatını kaybetmesinin en büyük nedeni, yeterli enerji alamayan kalbin ritminin bozulmasıdır. Bu ritim bozukluğu kalbin yeterli kan devranı yapmasını engellemeye başlaması ile önce hasta aşırı yorgunluk ve halsizlik hisseder. Durum düzelmez ise hastanın şuuru kapanır. Kalp fonksiyonlarında bozulma çok ilerlerse bu defa kalbin pompa yetersizliği veya enfarktüs komplikasyonları ile hasta karşımıza gelebilir.
•Bir kalp en fazla kaç krize dayanır?
Bir insanın kalp krizi geçirme sayısında bir sınır yoktur. Bu hastanın toplam kaybettiği kalp fonksiyonları ile ilgilidir. Eğer ilk saat içerisinde tıkalı damar açılabilir ise hastanın kalbinde hiçbir hasar kalmayabilir. Kan akımının tekrar sağlanması ne kadar gecikir ise kalp o kadar hasar alacaktır. Hasar oranı arttıkça hastanın kalp yetersizliği nedeni ile ölüm oranları artmaktadır. Kalp krizinde esas ölüm nedeni ise kalbin ritim problemleridir.
Bu arada kalp hastası kadınlar anne olabilir mi? Bazı kalp hastalıklarında hamile kalmak sakıncalıyken, bazı durumlarda ise doktor kontrolünde bebek sahibi olunabiliyor. Anadolu Sağlık Merkezi’nden Kardiyoloji Uzmanı Ayşegül Karahan Zor’da bu konudaki soruları yanıtladı.
*Kalp hastası bir kadının hamile kalması sakıncalı mı?
Bu sorunun cevabı kalp hastalığının tipine ve şekline bağlıdır. Örneğin, ileri evre kalp yetersizliği olan hastalar, siyanotik (kandaki oksijen düzeyinin düşük olduğu durumlar ile seyreden) doğumsal kalp hastalığı olan hastalar, ciddi düzeyde kapak hastalığı olan kadınlar ya da Marfan sendromu olup belirgin aort genilşemesi ile seyreden genetik hastalığı olan kadınların hamile kalması genel olarak sakıncalıdır. Dolayısıyla hamilelik planlanırken gebelik önce bu planını kendisini takip eden kardiyoloğu ile mutlaka paylaşmalıdır.
*Kalp hastası bir hamile nelere dikkat etmeli ?
Hamilelikte gebelik ile ilşkili kalp semptomları özellikle gebeliğin son 3 ayında daha belirginleşebilir. Bu nedenle gebelik esnasında göğüs ağrısı, nefes darlığı ya da çarpıntı gibi şikayetleri olduğunda hasta, bu durumu muhakkak kendini takip eden kadın doğum doktoru ve kardiyoloğu ile görüşmelidir. Aşırı kilo almaktan kaçınmalı, beslenmesine dikkat etmelidir.
*İlaçlarını hamilelik boyunca alabilir mi ve ilaçların çocuğa zararı olur mu ?
Bazı kalp ilaçları gebelik süresince kullanılabilir, bununla birlikte bazıları ise bebek için olumsuz etkiler gösterebileceğinden kullanılmamalıdır. Ancak hastanın bunları tek başına bilmesi mümkün olmadığından ilaç kullanan kalp hastası kadınlar, gebelik öncesi bu planlamaları, hangi ilaçları kullanıp hangilerini kesmeleri gerektiğini doktorları ile birlikte planlayarak karar vermeliler.
*Annenin kalp hastası olması bebeği nasıl etkiler ? Mesela çocuğa kan akışı, oksijen gitmesi olumsuz etkilenebilir mi? Çocuğun beyin ve diğer organlarının gelişimi olumsuz etkilenebilir mi?
Özellikle siyanotik (kandaki oksijen konsantrasyonunun düşük seyrettiği) doğumsal kalp
hastalığına sahip annelerin bebeklerinde gelişme geriliği, hatta düşükler görülebilir. Ayrıca yine annenin kalbinin sol tarafının etkilendiği aort kapak darlığı, aort koarktasyonu gibi hastalıklarda ya da aort genişlemesinin eşlik ettiği Marfan sendromu olan annelerin bebeklerinde, pulmoner hipertansiyonu olan ve ciddi kalp yetersizliği olan annelerin bebeklerinde büyüme gelişme geriliği görülebilir.
*Çocuğun da kalp hastası olma ihtimali var mı ?
Annesi kalp hastası olan bebeklerde kalp hastalığı görülme oranı % 4-6 ile normalden yüksektir.
*Kalp hastası hamilelere önerileriniz nelerdir?
Hamileliğin ilerlemesi ile beraber annenin dolaşan kan hacmi giderek artmakta ve kalbin
üzerine ek bir yük binmektedir. Fazladan alınan kilolar bu yükü daha da artırabileceğinden,
diyette hem porsiyonların büyüklüğüne (total kalori alımı) hem de diyetin içeriğine çok dikkat
edilmesi mesela aşırı tuzlu gıdalardan kaçınılması önerilir. Gebelik süresince uygun egzersizlerin mesela düzenli yürüyüşlerin yapılması fiziksel kondisyonda düşme olasılığını azaltacak ve hamileliğin getirdiği yük ile annenin daha iyi baş edebilmesine yardımcı olacaktır.
*Hamilelik esnasında ortaya çıkan hangi belirtiler anne açısından uyarıcı olmalıdır?
Hamilelik fizyolojisinden kaynaklanan değişiklikler nedeni ile pek çok annede özellikle fiziksel
aktiviteler esnasında hafif derecede nefes darlığı, çarpıntı, çabuk yorulma gibi semptomlar
olabilmekte ve özellikle 6. aydan itibaren hızlanabilmektedir. Ancak bu şikayetlerin ev içi
aktivitelerde dahi ortaya çıkmaya başlaması, hatta istirahatte hissedilmesi uyarıcı olmalıdır. Yine hızlı gelişen ödem, şiddetli göğüs ağrısı, bayılma atakları ciddiye alınması gereken belirtilerdendir.