İstatistikler güvenli mi?

DAVUT GÜLEÇ

GAZETECİ-HİSF KAYSERİ TEMSİLCİSİ
davutgulec@hotmail.com

Çoğu zaman tüm Dünyada istatistik veriler tartışılır.
İktidarlar bir yana muhalefet ve vatandaşlar, verilerin ‘Hatalı, maksatlı, güvenilmez, kasıtlı çarpıtıldığı’ konusunda tartışma yaratır.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 3 Haziran 2015 tarih ve 69/282 sayılı kararı ile 20 Ekim 2015 tarihi, ikinci Dünya İstatistik Günü olarak ilan edilmiş ve her beş yılda bir “20 Ekim” gününün Dünya İstatistik Günü olarak kutlanması karara bağlanmıştı.
Bu yıl kutlanacak Dünya İstatistik Günü’nün teması “Daha İyi Veri, Daha İyi Yaşam” olarak belirlendi.
Dünya İstatistik Günü’nü kapsamındaki etkinliklerden biri olarak; yayımlanan resmi verilerin sayı ve konu çeşitliliğine dikkat çekebilmek amacıyla, gerek Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) gerekse Resmi İstatistik Programına (RİP) dâhil Kurum ve Kuruluşlar tarafından 2011 ve 2015 yılları içerisinde yayımlanan tüm istatistiklerin özetini içeren “İstatistiklerin İstatistiği” çalışması yapıldı.
Türkiye’de resmi istatistikler 2007 yılından itibaren TÜİK ve ilgili kurumlarla işbirliği içerisinde 5 yıllık dönemler halinde hazırlanan Resmi İstatistik Programı (RİP) çerçevesinde üretiliyor..
RİP kapsamında 2011 yılında 2 bin 285 bülten/veri yayımlandı. Bu sayı 2015 yılında %24,7’lik artışla 2 bin 849 oldu.
RİP 2012-2016 döneminde 6 ana konu başlığı altında 298 alt konu bulunuyor. Bu ana başlıklar arasında makro-ekonomik istatistikler 91 alt konu başlığı ile ilk sırada yer alıyor. Toplam alt konu başlıklarının %30,5’ini oluşturuyor. Bunu %26,2 ile sosyal ve demografik istatistikler, %24,5 ile iş istatistikleri takip ediyor.
TÜİK tarafından 2011 yılında 62 konuda, 2015 yılında 93 konuda haber bülteni yayımlandı.. Buna ek olarak 2011 yılında 269 olan haber bülteni sayısı 2015 yılında 348’e ulaşacak. Böylece son beş yılda yayımlanan haber bülteni sayısında %29, bülten konu sayısında ise %50 oranında artış sağlandı.
TÜİK tarafından aylık yayımlanan haber bültenlerinin sayısı 2011 yılında 171 iken 2015 yılında 229’a çıktı. Aylık yayımlanan bültenlerin sayısında %34 oranında artış oldu
TÜİK tarafından 2015 yılında yayımlanması planlanan bültenlerin 299’u (%85,9) ekonomik, 49’u ise (%14,1) sosyal konuları kapsıyor.
Son beş yılda ekonomik konulu bültenlerin sayısı %30 ve sosyal konulu bültenlerin sayısı ise %26 arttı.
TÜİK tarafından 2015 yılında yayımlanan/yayımlanacak 348 haber bülteninin; %56’sı araştırmalar, %25’i idari kayıtlar ve %14,7’si hem idari kayıt hem de araştırmalardan derlendi.
Son beş yılda veri kaynağı araştırma olan bültenlerin sayısı %18,2 artışla 165’ten 195’e, idari kayıt olan bültenlerin sayısı %3,6 artışla 84’ten 87’ye çıktı.
Hem idari kayıt hem de araştırmadan elde edilen verilerle hazırlanan haber bültenlerinin sayısı ise önemli bir artış göstererek 17’den 51’e ulaştı.
Son beş yılda enflasyon ve fiyat, ekonomik güven, sanayi, ticaret ve hizmet, nüfus ve demografi, eğitim, kültür, spor ve turizm, adalet ve seçim istatistiklerinde yeni konu başlıkları eklendi. Buna ek olarak inşaat ve konut istatistiklerinin yayımlama sıklığında iyileştirme yapıldı.
2014 yılı boyunca 46 ulusal, 503 yerel, 210 bölgesel gazete, bin 489 dergi, 81 televizyon kanalı ve 394 internet medya kuruluşu olmak üzere toplam 2 bin 723 kaynak takip edilerek, bu kaynaklardan içinde TÜİK ve TÜİK verilerinin geçtiği 122 bin 749 habere ulaşıldı.
Takip edilen medya türleri içerisinde internet %14,5’lik paya sahip olmasına rağmen tüm yayın türlerinde tespit edilen haberlerin %52,1’ini kapsadı.
TÜİK verilerinin kullanıldığı haberlerin %8,7’si ulusal, %28,5’i yerel, %4,1’i bölgesel gazetelerde yer alırken, %1,3’ü dergilerde, %5,3’ü ise televizyonlarda yer aldı.
Aylık yayımlanan istatistikler dikkate alındığında 2014 yılında yazılı medyada enflasyon, dış ticaret ve işgücü konulu haberler ilk üç sırada yer aldı, görsel medyada ise enflasyon, işgücü ve sanayi üretim konuları öncelikli haber oldu.
Dönemsel yayımlanan istatistiklerde ise milli gelir en çok haber yapılan konu oldu.
İstatistiklerin istatistiği de böyle.
TÜİK’in verilerini severiz-sevmeyiz, güvenir-güvenmeyiz ama o veriler sayesinde bilgi sahibi de oluyoruz. Tüm çalışanların ellerine sağlık..