Davut Güleç Arşiv Sayfası O Bir Dünya Markası, Kayseri Modeli
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
İktidarın son allem-gullem yaparak enflasyonu düşük göstermeye çalışması, faiz indirimleri sokaktaki ve kağıt üzerindeki enflasyonu tam ortaya koymuyor.
Sadece birileri ‘kağıt’ üzerinde ve ‘sözde’ kendini tatmin ediyor.
Gerçek gündemde herkes isyanda.
Öyle ki, üreticilerin 25, 50 kuruşa satamadığı ürünler bırakın marketleri sokakta ve semt pazarlarında bile neredeyse 5-10 lira arasında satılıyor.
Anlayacağınız, karpuz üreticisinin kilosunu 25 kuruşa satamadığı karpuz, semt pazarında 8’e dilimlenip, dilimle tanesi 1 liradan satılıyor.
Ortada ciddi bir ekonomik sıkıntı, fırsatçılık, aracılar, halciler, komisyoncular, suni fiyat artıranlar, akaryakıt fiyatları, girdi maliyetlerindeki artış, işçilik gibi nedenler var.
Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Kayseri Bölge Müdürlüğü’nden aldığım, ‘Hanehalkı Tüketim Harcaması’ verileri de kimseyi tatmin etmeyecek düzeyde.
Şahsen beni tatmin etmedi.
Zaten bu kurumun başına atanan kişide halen tartışmalı.
Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığının ramazan ayındaki fert başına ‘fitre’ fiyatları bile neredeyse aylık 3 bin liraya dayanırken TUİK’in ‘eşdeğer fert başına aylık ortalama tüketim harcaması 2 bin 181 TL olarak’ açıklaması kimseyi şaşırtmadı.
Verilere göre, hanehalkları bütçelerinden en fazla payı konut ve kira harcamasına ayırıyor.
Toplam harcamalardaki payı en fazla artan grup gıda ve alkolsüz içeceklerde.
Gıdaya düşük gelirli haneler, yüksek gelirlilere göre iki kat daha fazla harcama yapıyor.
Üstelik temel gelir kaynağına göre harcama kalıpları değişti.
Hanehalkı bütçe araştırmasının 2018 yılı sonuçlarına göre; Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı %23,7 ile konut ve kira harcamaları alırken, ikinci sırayı %20,3 ile gıda ve alkolsüz içecek harcamaları aldı. Toplam tüketim harcamalarında en düşük payı alan harcama grupları ise %2,2 ile sağlık ve %2,3 ile eğitim hizmetleri oldu.
Hanehalkı büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak hesaplanan eşdeğer fert başına aylık ortalama tüketim harcaması 2017 yılında 1 854 TL iken 2018 yılında 2 181 TL olarak tahmin edildi.
Araştırma sonuçlarına göre, gıda ve alkolsüz içecekler harcamalarının payı bir önceki yıla göre 0,6 puanlık artışla %19,7’den %20,3’e yükseldi. Çeşitli mal ve hizmet harcamalarının payı %4,4’ten %4,9’a, haberleşme harcamalarının payı %3,4’ten %3,8’e, lokanta ve otel harcamalarının payı %6,2’den %6,5’e, mobilya ve ev eşyası harcamalarının payı %6,3’ten %6,5’e, eğlence ve kültür harcamalarının payı ise %2,7’den %2,9’a yükseldi.
Diğer taraftan, konut ve kira harcamalarının toplam harcamalardaki payı bir önceki yıla göre 1 puanlık düşüşle %24,7’den %23,7’ye geriledi. Ayrıca, alkollü içecek, sigara ve tütün harcamalarının payı %4,5’ten %4’e, ulaştırma harcamalarının payı %18,7’den %18,3’e, giyim ve ayakkabı harcamalarının payı %5’ten %4,8’e düştü.
Sağlık harcamalarının payı %2,2 ve eğitim hizmetleri harcamalarının payı %2,3 ile 2018 yılında değişmeyerek aynı kaldı.
Gelire göre sıralı %20’lik gruplar itibarıyla tüketim harcamalarının 2018 yılındaki dağılımına bakıldığında; en düşük gelir grubu olan birinci %20’lik grupta yer alan hanehalkları, konut ve kira harcamalarına %31,4, gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına %28,7, ulaştırma harcamalarına %9,3 ve mobilya ve ev eşyası harcamalarına %5,9 pay ayırdı.
En yüksek gelir grubu olan beşinci %20’lik grupta yer alan hanehalkları ise, ulaştırma harcamalarına %21,6, konut ve kira harcamalarına %20,3, gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına %15,4 ve lokanta ve otel harcamalarına %7,8 pay ayırdı.
Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hanehalkları; konut ve kira harcamalarına %22,4, ulaştırma harcamalarına %19,2 ve gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına ise %18,7 pay ayırırken, müteşebbis geliri olan hanehalkları; ulaştırma harcamalarına %22,7, konut ve kira harcamalarına %19,7 ve gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına ise %19,5 pay ayırdı.
Hanehalkının temel gelir kaynağı gayrimenkul ve menkul kıymet geliri olanlar; konut ve kira harcamalarına %28,1, ulaştırma harcamalarına %18,6 ve gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına %16,4, emeklilik geliri olanlar ise; konut ve kira harcamalarına %28,6, gıda ve alkolsüz içecek harcamalarına %25,5 ve ulaştırma harcamalarına %13,4 pay ayırdı.