Davut Güleç Arşiv Sayfası O Bir Dünya Markası, Kayseri Modeli
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ-HİSF KAYSERİ TEMSİLCİSİ
davutgulec@hotmail.com
Referandum ve diğer güncel konular derken, hepimizi yakından ilgilendiren veri ve istatistikleri biraz öteledim.
Şimdi, Türkiye İstatistik Kurumu Kayseri Bölge Müdürlüğünden aldığım bazı verileri, böyle günlerde yorumu sizlere bırakarak paylaşıyorum.
Ülkemizde, yaşlı nüfus oranı son beş yılda % 17,1 arttı. Kayseri’de bu rakam % 8,0 oldu.
Yaşlı nüfus yani 65 ve daha yukarı yaş, son beş yılda %17,1 artarak 2016 yılında 6 milyon 651 bin 503 kişi olurken, toplam nüfus içindeki oranı %8,3’e yükseldi. Yaşlı nüfusun %56,1’i kadın. Yaşlı nüfusun %61,5’i 65-74 yaş, %30,2’si 75-84 yaş ve %8,2’si 85 ve daha yukarı yaşlarda. Geçen yıl Dünya nüfusunun %8,7’sini yaşlı nüfus oluşturdu. En yüksek yaşlı nüfus oranına, %31,3 ile Monako, %27,3 ile Japonya ve %21,8 ile Almanya sahip. Türkiye bu sıralamada 167 ülke arasında 66. sırada.
Hayat tabloları, 2015 yılı sonuçlarına göre, doğuşta beklenen yaşam süresi, Türkiye geneli 78 yıl, erkeklerde 75,3 ve kadınlarda 80,7 yıl. Kadınlar erkeklerden 5,4 yıl daha fazla yaşıyor. Ülkemizde 65 yaşında olan bir kişinin kalan yaşam süresi ortalama 17,8 yıl. Erkeklerde bu süre 16,1, kadınlarda 19,4 yıl. Yani 65 yaşına ulaşan kadınlar erkeklerden ortalama 3,3 yıl daha fazla yaşayacağı tahmin edildi.
Çalışma çağındaki yüz kişiye düşen yaşlı sayısını ifade eden yaşlı bağımlılık oranı, %12,3’e yükseldi. Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu il, %18,1 ile Sinop, %16,5 ile Kastamonu ve %15,4 ile Çankırı. En düşük olduğu il ise %3,2 ile Şırnak, %3,3 ile Hakkari ve %3,6 ile Van. Yaşlı nüfusun %0,1’ini oluşturan 100 yaş ve üzerindeki yaşlı kişi sayısı, 5 bin 232. En fazla 680 İstanbul, 237 Şanlıurfa ve 219 ile Ankara’da yaşarken en az 2 Ardahan, 4 Bilecik ve 7 kişi ile Bayburt’ta.
Okuma yazma bilmeyen yaşlı nüfus oranı, 2015’te %21,9’a düştü. Okuma yazma bilmeyen yaşlı kadınların oranı, yaşlı erkeklerin oranından 4 kat fazla. Okuma yazma bilmeyen yaşlı kadınların oranı, 2015 yılında %32,6 iken yaşlı erkeklerin oranı ise %8,2 oldu. Eğitim durumuna göre yaşlı nüfus incelendiğinde, 2015’te ilkokul mezunu olanların oranı %43’e, ortaokul veya dengi okul/ilköğretim mezunu olanların oranı %5,2’ye, lise veya dengi okul mezunu olanların oranı %5,6’ya, yükseköğretim mezunu olanların oranı ise %5,4’e yükseldi. Tüm eğitim düzeylerinde yaşlı erkek nüfus oranı yaşlı kadın nüfus oranından daha yüksek.
Yaşlı nüfus yasal medeni durumuna göre, cinsiyetler arasında önemli farklılıklar mevcut. Yaşlı erkek nüfusun %1,1’i hiç evlenmemiş, %83,3’ü resmi nikahla evli, %2,9’u boşanmış, %12,7’si eşi ölmüş. Yaşlı kadın nüfusun %2,4’ü hiç evlenmemiş, %44’ü resmi nikahla evli, %3,3’ünün boşanmış, %50,4’ü ise eşi ölmüş durumda.
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi sonuçlarına göre, toplam hanehalklarının %5,4’ü, toplam tek kişilik hanehalklarının ise %36’sı tek kişilik yaşlı hanehalkları. Toplam hanehalklarının %22,5’inde en az bir yaşlı fert var. Yalnız yaşayan yaşlı nüfusun %23,3’ü erkek, %76,7’si kadın. Tek kişilik yaşlı hanehalklarının toplam hanehalkları içindeki oranının en yüksek il, %11,1 ile Sinop, %10,7 ile Burdur, %10,4 ile Çankırı. En düşük il ise %1,2 ile Hakkari, %1,8 ile Van, %1,9 ile Şırnak.
Gelir ve yaşam koşulları araştırmasına göre, eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60’ına göre hesaplanan yoksulluk oranı, Türkiye geneli için 2015’te %21,9 oldu. Bu oran, yaşlı nüfus için %18,3. Yaşlı nüfusun yoksulluğu cinsiyet bazında, yoksul yaşlı erkek nüfus oranı %17,8’e, kadın nüfus oranı ise %18,6’ya yükseldi.
Hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre, 15 ve daha yukarı yaşta işgücüne katılma oranı, 2015 yılında %51,3 iken yaşlı nüfusun işgücüne katılma oranı %11,9. Yaşlı erkek nüfusta bu oran, %19,9, kadınlarda %5,8. Yaşlı nüfustaki işsizlik oranı %2,4. Hanehalkı işgücü araştırması sonuçlarına göre, istihdam edilen yaşlı nüfusun sektörel dağılımında, yaşlı nüfusun %72,8’i tarım, %20,4’ü hizmet sektöründe.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı kayıtlarına göre, 2022 Sayılı “65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun”la, muhtaç olduğu tespit edilen yaşlılara yapılan ödemelerden faydalanan yaşlıların sayısı 2016 yılında 620 bin 19 ile toplam yaşlı nüfus içindeki oranı %9,3. Yaşlı başına yapılan yıllık ortalama yardım tutarı da 2 bin 548 TL.
Yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre, genel sağlık durumundan memnun olduğunu beyan eden yaşlı bireylerin oranı, 2016’da %45,3’e yükseldi. Bu oran erkeklerde %53, kadınlarda %39,4.
Ölüm nedeni istatistiklerine göre, 2015’te ölen yaşlıların %46,3’ü dolaşım sistemi, %16,5 ile iyi huylu ve kötü huylu tümörler, %13 ile solunum sistemi hastalıkları. İyi ve kötü huylu tümörler nedeniyle hayatını kaybeden yaşlı erkeklerin oranı yaşlı kadınların oranının yaklaşık iki katı %21,5. Kadınlarda %11,6.
Ölüm nedeni istatistiklerine göre, Alzheimer hastalığından hayatını kaybeden yaşlıların sayısı, 2015 yılında %4,3’e yükseldi. Erkeklerde %3,5, kadınlarda ise %5,2.
Aile yapısı araştırması sonuçlarına göre, 2016 yılında çocukları ile aynı evde yaşamayan yaşlı bireylerin, çocukları tarafından her zaman veya sıklıkla ziyaret edilme oranı %71,7, bazen ziyaret edilme oranı %20, nadiren ziyaret edilme ya da hiç ziyaret edilmeme oranı ise %8,3. Aile yapısı araştırması sonuçlarına göre, 2016 yılında kendilerine bakamayacak kadar yaşlandıklarında çocuklarının yanında yaşamak isteyen yaşlı bireylerin oranı %40,2, evde bakım hizmeti almak isteyenlerin oranı %38,6, huzurevine gitmek isteyenlerin oranı ise %7,7. Fikri olmayan yaşlı bireylerin oranı ise %12,9.
Aile yapısı araştırmasına göre, yaşlı bireyler kendilerine bakamayacak kadar yaşlandıklarında huzurevinde kalmayı istemelerinin en önemli nedeni %48,9 ile çocuklarına yük olmayı istememeleri. %20,2 huzurevlerindeki imkanların daha rahat olması, %11,2 çocuklarının kendileriyle birlikte yaşamayı istememeleri. Mutlu olduğunu beyan eden yaşlı bireylerin oranı 2016’da %64,5’e yükseldi. Genel mutluluk düzeyi erkeklerde %66,2, kadınlarda ise %63,2. Yaşlı bireylerin en önemli mutluluk kaynağı %64,2 ile aileleri, %18,1 ile çocukları.
Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre, İnternet kullanan 65-74 yaş grubundaki yaşlı bireylerin oranı geçen yıl %8,8’e yükseldi. İnternet kullanan yaşlı erkeklerin oranı %12,5,kadınların ise %5,8.