Davut Güleç Arşiv Sayfası O Bir Dünya Markası, Kayseri Modeli
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ
davutgulec@hotmail.com
Okumayı kesinlikle sevmiyoruz.
Elimize geçen gazeteleri ya spor sayfasından ya da göze hoş gelen, ilgimizi çeken başlıklardan okumaya çalışıyor, sonra oturmak, masaya, tereğe sermek için kullanıyoruz. Dergilerde de benzer alışkanlığa devam. Kitapları alıp okumadan raflara koymaktan, gösteriş yapmaktan geri durmuyoruz.
İsterseniz çevrenizdeki kişilere ‘Bugün hangi gazeteyi ya da gazeteleri, dergileri, kitapları okudun?’ diye sorun. ‘Hiç biri’ eminim çok fazla çıkacaktır.
Teknolojinin gelişmesi ile dijital medya bile tam okunmuyor. Sadece sosyal medyadaki paylaşımlarla kafalar akıllı telefonların içinde geziyor.
Bugünden başlayarak birkaç gün, yazılı, işitsel ve görsel medya üzerine yapılan araştırmaları, gazetecilerin durumlarını ele almak istiyorum.
Aslında bazı gerçekleri mesleğin 44 yıldır içinde olan biri olarak zaman zaman yazıyorum, yine yazmak iyi olacak ama bunu bence Gazeteciler Cemiyetleri, Federasyonlar ve Konfederasyonlar konuşarak ivedi çözmeli ve bu eksiklere çözüm bulmalı.
Yazılı Medya İstatistikleri: Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) Kayseri Bölge Müdürlüğü’nden aldığım verilere göre, gazete ve dergi sayısı, 2016’ya göre %2,3 azalarak 6 bin 124 oldu. Bu yayınların %59,6’sı dergi. Gazete ve dergilerin tirajı da %2,6 azaldı. Ülkemizde geçen yıl yayımlanan gazete ve dergilerin yıllık toplam tirajı 1 milyar 661 milyon 102 bin 580 olup, bunun %93,9’u gazeteler.
Yine yayımlanan gazetelerin %90,8’i yerel, %7,1’i yaygın,%2,1’i ise bölgesel yayın. Dergilerin ise, %61,2’si yaygın, %33,7’si yerel, %5,1’i bölgesel. Gazetelerin toplam tirajının %83,5’i yaygın, %15,8’i yerel ve %0,7’sini bölgesel, dergilerin ise %81,9’u yaygın, %15,2’si yerel ve %2,9’unu bölgesel .
Gazetelerin %30,4’ü haftalık, %26’sı haftada iki-altı gün arası, %15,7’si aylık. Dergilerin ise %24,8’i aylık, %22,1’i üç aylık, %16,2’si altı aylık. Gazetelerin yıllık tirajının %88,7‘si günlük, %6,9’u haftada iki-altı gün arası, %2,3’ü haftalık, dergilerin ise yıllık tirajının %59,2’si aylık, %9,8’i haftalık, %9,8’i üç aylık. Yayınlanan gazetelerin %88,3’ü siyasi/haber/güncel, %2’si sektörel/mesleki, %1,9’u yerel yönetim içerikli olurken, dergilerin %18,4’ü sektörel/mesleki, %13,7’si akademik, %7,2’si eğitim/sınav içerikli. Yayımlanan gazetelerin %11,8’i, dergilerin ise %8,4’ü ek verdi.
Basın İlan Kurumu’nun idari kayıtlarından elde edilen bilgilere göre 2017 yılında resmi ilan ve reklama yapılan ödemeler %4,5 artarak 444 milyon 445 bin 514 TL. Bu ödemelerin % 62,7’sini Basın İlan Kurumu’nun resmi ilan ve reklamların yayınlatılmasına aracılık yetkisi bulunan yerlerde verilen resmi ilanlar, %24,7’sini ise yine Basın İlan Kurumu’nun resmi ilan ve reklamların yayınlatılmasına aracılık yetkisi bulunan yerlerde verilen resmi reklamlar.
Bu arada PRNet ve Ajans Press’in gerçekleştirdiği medya araştırmasında konuyla alakalı yazılı basına yansıyan haber adetleri de belli oldu. Gerçekleştirilen medya araştırmasında, ekonomi ve siyasetin en çok konuşulan başlıklar olduğu saptanırken, 2017 yılında bu başlıklarda 1 milyona yakın haber içeriğinin üretildiği görüldü. Ekonomi ve siyasetin ardından en çok konuşulan bir diğer başlık 652 bin 985 haberle spor oldu; magazin ise 26 bin 524 haberle konuşuldu.
Medya Araştırmaları Derneği (MEDAR) ile The Guardian Foundation’un ortaklığı ve Norveç Sosyal Bilimler Derneği’nin desteğiyle hayata geçirilen “Gazetecilerin Alternatif Medya ve Yurttaş Haberciliği Algısı Araştırması” tamamlandı. Araştırma çekirdek bir kadro ve geniş bir danışma kurulu tarafından, profesyonel gazetecilerin yurttaş haberciliğine olan bakış açılarını, gazeteciliğin geleceği için teşkil ettiği potansiyeli, ihtiva ettiği riskleri mesleki kriterler çerçevesinde nasıl değerlendirdiğini ve bunu gazetecilik alanına ne denli içkin görüp görmediği sorularına yanıt aramak üzere tasarlandı.
İstanbul, Ankara, İzmir, Diyarbakır, Adana ve Antalya illerinden 306 gazeteciyle bilgisayar destekli telefon (CATI) ve yüz yüze görüşme yöntemleriyle hayata geçirilen ve saha çalışması Şubat-Mayıs 2018 tarihlerinde tamamlanan araştırmanın sonuçları gazetecilerin yurttaş haberciliğine bakış açılarına dair önemli ipuçları sunuyor.
Tüm dünyada bir süredir “Yurttaş Haberciliği” gazetecilik alanının sınırlarına dair yeni sorular sormamıza yardımcı oluyor. Yeni medya teknolojilerindeki gelişmelerin sunduğu fırsatlar, ana akım medyada gazeteciler için var olma imkanlarının daralması, haber üretimi ve dağıtımı üzerindeki siyasal baskı düzeyinin artması gibi nedenlerden kaynaklı olarak profesyonel gazetecilikle alternatif habercilik pratikleri arasındaki temas noktaları ve geçişkenliklerin giderek arttığı bir medya dünyasına doğru ilerliyoruz. Bu noktada, yurttaş haberciliğini tüm boyutlarıyla kavramak için yalnızca bu merkezden haber üreten platformların analiz edilmesi ve haber üretimindeki özgüllüklerin anlaşılması analizlerimizi yetersiz bırakıyor. İlişkisel bir yaklaşım içinde profesyonel gazetecilerin yurttaş haberciliğine dönük algısını hem farklı perspektiflerden hem de barındırdığı tüm çeşitlilikle birlikte kavrayabilmek daha bütünsel bir bakış oluşturabilmek için oldukça önemli görünüyor.