Davut Güleç Arşiv Sayfası O Bir Dünya Markası, Kayseri Modeli
Türkiye’nin en ünlü Kayseri pastırma ve sucuğu, son olumsuz ekonomik hareketlilikten sonra, artan fiyatları ile satıcıları bile düşündürmeye başladı. Kaliteli pastırmanın fiyatı 280, sucuğun 125 lirayı buldu. Kilodan grama düşen pastırmayı vatandaş artık dilemle, sucuğu da parmak hesabı alırken, pastırmanın çemenini toplayanlar çoğaldı. Ayakta durmak için kendi karlarından fiyat düşürmeye hazırlanan satıcılar, aynı fedakarlığı ülkeyi yönetenlerinde yapmasını önerdi.
Kayseri’nin Cumhuriyet meydanına yakın, en hareketli çarşı girişinde yaklaşık 30 yıldır Kayseri pastırma ve sucuğu satan Mustafa Tokluman, pastırmanın ince diliminin 2,5-3 liraya, kalınlığına göre fiyatının da katlanarak artığına dikkat çekti. Mustafa Tokluman şunları söyledi.
Takriben 30 yıldır bu işi yapıyoruz. Bu kadarda yükseldiği hiçbir zaman olmadı. Yılda bir defa iki defa zam gelirdi ama gelen zamlar yüzde 10, yüzde 8-9 gibi olurdu. Maalesef şu anda yüzde 50’ye yakın bir fiyat geçişi oldu. Pastırmada hammadde etten kaynaklanır. Fakat ete çok ciddi bir zam gelmedi. Diğer girdilerde fevkalade zamlandığı için yaklaşık yüzde 30-40 gibi hem etin fiyatı değişti buna yansıyan işlem gören pastırmanın fiyatıda haliyle artmış oldu.
Her zaman dediğimiz gibi sırt ve antrikot pastırma etin en yumuşak en lezzetli kısmı. 240 ila 280 lira arasında değişmekte. Evvelden kilo kilo gidiyordu. Belki değil kilo kilo satıyorduk. 250-300 gram şeklinde. Maalesef son bir aydaki oynamalardan kaynaklı insanlar 10 dilim ver, 5 dilim ver, 20 dilim ver şeklinde dilime dönmüş durumda. Dilimle satışımız olmadı bugüne kadar. İnsanların alım gücünün bu şekilde aciz olduğu taban yaptığı hiçbir dönem olmadı. An itibariyle, 2021’in sonu itibariyle insanlar artık sucukta parmak parmak alıma döndü. Evindeki horanta kaç kişi 5 kişi, abi bana şuradan 5’er dilim 3’er dilim pastırma ver diyecek kadar insanların alım gücü düştü.
Utanarak diyor. İçeride eğer biz 2 kilo, 3 kilo, 5 kilo satış yaptığımız anda içeri bir vatandaş gelipte çocuğu ile birlikte abi şuradan bize en ucuzundan pastırma ver. 10 dilim, 15 dilim, 20 dilim dediği vakitte bunuda kısık sesle söylüyor, sessiz söylüyor haliyle rencide olmamak için. İçerideki de onu rencide etmemek için o anda susuyor. Şuraya gün içinde gelseniz 12 saatinizi ayırsanız pastırmanın çemenini dahi isteyen vatandaşlarımız var şu anda. Üzerinden alınan çemeni dahi abi versenizde eve götürsek diyen vatandaş çok ücret almaksızın.
Tabi her sektörde olduğu gibi pastırmanın daha ucuzu varmı diyen tüketicide var. Onlara da biz 200 liranın altında seyreden 150 liradan başlayan 200 lira arasında seyreden seçme dediğimiz, bacak dediğimiz, but dediğimiz pastırmalardan veriyoruz. Sucukta da bu et oranına göre yansır. Birinci sınıf sucuk şu anda 100 lira ile 125 lira arasında değişmekte. 100 liranın altında da kısmen kelle eti karışık olan sucuklar mevcut.
HEDİYELİK AZALDI, DOLAR SONRASI SATIŞLAR YOK GİBİ
Hediyelikler tabi azalmış durumda. Bu mevsimde fevkalade biz hediyelik yapardık. Ama son bir aydır kışında gelmesiyle maalesef fiyatlarında çıkmasıyla birlikte hediyelik oranları da düşmüş durumda. Fevkalade sakin son. Son 3 gündür fevkalade sakin. Bu döviz bazlı oynamalardan kaynaklanan hareketlilik tüketiciyi de haliyle rahatsız ediyor. Cebinde dövizi olan, evinde dövizi olan insanlar bozdurup bunu herhangi bir gıdaya veya yiyeceğe, giyeceğe yatırmıyorlar. Çok sakin şu an piyasalar.
Bizdeki bu halkın tabanında bu tür problemler yaşarken maalesef ülkeyi yönetenler, yönetmeye çalışanlar veya muhalefet olan insanlar kendi siyasi kariyerlerinin peşindeler. Bu da haliyle bizi üzüyor. Geçmiş yıllarda da bunun çok örneğini görmekle birlikte onlara tavsiyemiz şu. Onlar kendi aralarında çekişmeleri sürerken siyasi çekişmeler maalesef halkın tabanı bu kahrı, bu eziyeti, bu cefayı çekiyor. Mümkün mertebe kendi aralarındaki diyalog iyi olacak olursa bu tabana da fiyatlara da, ekonomiye de olumlu şekilde yansıyor.
Biz toplantı yaptık kendi içimizde. Ya fiyatları geriye çekeceğiz biz, firma olarak, satış noktası olarak, kişi olarak ya da bütün sektörlerin başına geldiği gibi belki 3 aydan, belki 4 aydan belki 1 yıldan maalesef kapatma sürecine girecek. Bu çıkmaz işin içerisinden fiyatların yükseldiği dönemde ne yapacağımızı şaşırdık. Vatandaş olarak, bir küçük esnaf olarak bunu şu şekilde aşmayı düşünüyoruz. Ya fiyatları geriye çekeceğiz biz karımızdan fedakarlık yapacağız veya insanların bize yardım etmesini bekleyeceğiz üreticilerin.
Bu ayrı şöyle bir sorun var. Maalesef asgari ücret 2800 lira. Tabanla tavan arasında çok ciddi fiyat farkları var. Bizim hitap etmiş olduğumuz ürün biraz zengin kesime, biraz ekonomik durumu güçlü olan insanlara istinaden satış yapıyoruz. Arada ki uçurum çok artınca bu da maalesef fiyatlara yansıyacak, satışa yansıyacak. Buna da biz kendi fedakarlığımızdan fiyatları geriye çekmeyi düşünüyoruz.
Ama birde bizi yöneten, idare eden siyasilerinde fedakarlık yapmasını bekliyoruz. 2800 lira 3 bin lira maaş alan bir insanla aylık maaşı 100 bin lira, 50 bin lira, 80 bin lira arasında değişen siyasilerin, yöneticilerinde fedakarlık yapmasını bekliyoruz. Tabi bu fedakarlık nasıl olur onu da bilemiyorum. Ama önümüzdeki süreç fevkalade durgun geçeceğe benziyor. Ya işçilerimizden kaynaklanan sigorta veya elektrikten kaynaklanan, doğalgazdan kaynaklanan bir fedakarlıkta bekliyoruz idarecilerden.