Davut Güleç Arşiv Sayfası O Bir Dünya Markası, Kayseri Modeli
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ-HİSF KAYSERİ TEMSİLCİSİ
davutgulec@hotmail.com
Türkiye’de hem de Anadolu’nun göbeğinde yaşanan ‘eşekli kütüphane’ olayını bilmeyen var mı?
Belki vardır ben kısaca anlatayım.
Kayseri Pazarören öğretmen okulundan 1945’li yıllarda mezun olup 1950’li yıllarda Ürgüp Karain köyünde öğretmenliğe başlayan ve halen Kayseri’de yaşayan Rasim Pehlivanoğlu ve Ürgüp Kütüphane sorumlusu rahmetli Mustafa Kocabaş’ın yaşanmış bir öyküsü bu.
O dönemde, okuma-yazma oranı Türkiye genelinde ve Kapadokya’da o kadar az ki, parmakla gösterilecek kadar.
Erkek çocukları ‘Çoban’, kızlar’ halı’ başında.
Çocuklarını okula göndermek kimse istemiyor.
Öğretmenler ceplerinden dergi-gazete alıp köy kahvehanesinde okuyor. Köylü gazetelerin ne yazdığını merak ediyor. Öğretmenler birkaç kez okuyor. Sonra ‘Çocuklarınızı gönderin okula, onlar okuma-yazmayı öğrensin, sizlere okusun’ baskısı yapıyor.
Önce erkek çocukları okullu oluyor. Kız çocuklarında anne-babalar direnince, öğretmenler ‘Zorunlu eğitim’ hakkını kullanıp aileleri şikayet ediyor. Anne-babalarda bu baskıdan öğretmenleri Kaymakamlığa, Valiye ‘Köyü karıştırıyor’ diye şikayet ediyor. Öğretmenler açığa alınsa da mahkeme kararı ile yeniden göreve dönüyor.
Bu karar sonrası köylerde okula gitmeyen erkek ve kız çocuk kalmıyor.
Karain ve Ürgüp’te okur-yazar oranı yükselince, öğretmenler öğrencileri hikaye kitapları ile ödüllendiriyor.
Bu kez diğer köylerdeki çocuklar ‘Bizde okuyoruz niye bize hikaye kitabı gelmiyor?’ deyince fedakar öğretmen Rasim Pehlivanoğlu, kütüphane sorumlusu Mustafa Kocabaş ile ortak Dünyanın ilk ‘eşekli kütüphanesi’ ni uygulamaya koyar.
Bir eşek bulunur. Sonra iki tahta asker bavulu. İçleri kütüphanede kitaplarla doldurulur. Yakın köylerdeki çocuklara bu kitapları götürüp haftada bir özetini çıkartanlara değiştirilerek yenileri verilir.
Eşekli kütüphaneden yararlanan tüm çocuklar Türkiye’de ve Dünyanın değişik bölgelerinde önemli görevlere gelir. Kütüphane ve kitapların başarıda önemli katkısı vardır. Tabi fedakar öğretmenlerinde.
Türkiye İstatistik kurumu verilerine göre, Türkiye genelinde, 1 milli kütüphane, 1 121 halk kütüphanesi, 559 üniversite kütüphanesi ve 27 bin 948 örgün ve yaygın eğitim kurumu kütüphanesi olmak üzere toplam 29 bin 629 kütüphane mevcut. Milli kütüphane kayıtlı üye sayısı 28 bin 356, halk kütüphanesi kayıtlı üye sayısı 1 milyon 209 bin 766, üniversite kütüphanesi kayıtlı üye sayısı 3 milyon 870 bin 112.
Milli Kütüphanedeki kitap sayısı, 2014 yılında 2013 yılına göre %12,8 artarak 1 milyon 629 bin 496’ ya ulaştı. Milli Kütüphanedeki kitap sayısında son beş yılda gerçekleşen artış ise %26,8 oldu. 2014 yılında, Milli Kütüphanedeki diğer materyal sayısı 2013 yılına göre % 4,8 arttı.
Milli kütüphane kayıtlı üye sayısı son beş yılda %18,2 arttı. Buna rağmen Milli Kütüphaneden yararlananların sayısı son beş yılda %27,9 azaldı. Milli Kütüphaneden yararlananların sayısı 2014 yılında, 2013 yılına göre %14,7 azalarak, 555 bin 859 oldu.
Son beş yılda %1,3 azalan halk kütüphanelerinin sayısı, bir önceki yıla göre ise %0,3 artarak 1 121 oldu. Buna karşılık, halk kütüphanelerindeki kitap sayısı son beş yılda %17,8 arttı; kitap sayısı 2014 yılında 2013 yılına göre %6,3 artarak 17 milyon 111 bin 825 ‘e ulaştı.
Halk kütüphanelerine kayıtlı üye sayısı son beş yılda %79,1 arttı. Bu sayı 2014 yılında 2013 yılına göre %17,9 artarak 1milyon 209 bin 766 oldu. Halk kütüphanelerinden yararlananların sayısı son beş yılda %7,8 arttı. Bu kütüphanelerden yararlananların sayısı 2014 yılında 2013 yılına göre %2,7 artarak 20 milyon 787 bin 765 oldu.
Üniversite kütüphanelerinin sayısı son beş yılda %18,2 arttı. 2014 yılında 2013 yılına göre %4,9 artarak 559 oldu. Üniversite kütüphanelerindeki kitap sayısında 2014 yılında 2013 yılına göre artış oranı ise %7,1 oldu; kitap sayısı son beş yılda %32,6 artarak 10 milyon 837 bin 368 ‘den 14 milyon 365 bin 326‘ya yükseldi. Üniversite kütüphanelerinde kayıtlı üye sayısı son beş yılda %96,6 arttı. Bu sayı 2014 yılında, 2013 yılına göre %33,6 artarak 3 milyon 870 bin 112 oldu.
Resmi okul, Özel okul ve Özel kurs kütüphanelerini kapsayan örgün ve yaygın eğitim kütüphanelerinin sayısı 2014 yılında 2013 yılına göre % 9,4 azalarak 27 948 oldu. Son beş yılda ise örgün ve yaygın eğitim kütüphanelerinin sayısı %6,6 arttı. Örgün ve yaygın eğitim kütüphanelerindeki kitap sayısı, 2014 yılında 2013 yılına göre %10,9 azalarak 27 milyon 861 bin 210 oldu. Son beş yılda ise bu kütüphanelerdeki kitap sayısı %15,5 azaldı.
Dünyanın ilk eşekli kütüphanesinden bugün modern kütüphanelere nasıl gelindiğinin en güzel örneği veriler.
Yararlanmak mı gerek yoksa elinin tersi ile itelemek mi varın sin karar verin.