Davut Güleç Arşiv Sayfası O Bir Dünya Markası, Kayseri Modeli
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ-HİSF KAYSERİ TEMSİLCİSİ
davutgulec@hotmail.com
Gerçekten garip bir toplum olduk.
İstatistikler, veriler ‘Ya yalan’ ya da ‘Çok abartılı.’ Ortada bir sorun var.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Temmuz ayı enflasyon verilerine göre, hazır yemeklerin fiyatlarında son 1 yılda, genel tüketici enflasyonunun yaklaşık 3 katı artış yaşandı.
Enflasyon sepetinde yer alan bazı hazır yemeklerin ortalama fiyatında %11,9 ile %179 arasında değişen oranlarda arttı. Dışarda yemekte en yüksek fiyat artışı, hamburgerde oldu. Burger fiyatlarındaki artış oranı %179’u bulurken, ikinci sırayı %17,2 ile kebaplar aldı. Kebapların ortalama fiyatı 2014 yılı Temmuz ayında 11.6 lira iken, bu yılın aynı ayında fiyatlar 13.6 liraya ulaştı.
Hanehalkı tüketim harcamaları içinde gıda ve alkolsüz içeceklerin payı 2013’teki %19,9 oranından, geçen yıl %19,7’ye geriledi. Lokanta ve otel harcamalarının payı %5,9’dan %6’ya yükseldi. 2013’te 2 bin 752 TL olan hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması, geçen yıl 2 bin 848 TL oldu.
Harcama türlerinin genel toplam içindeki payı, 2013 yılına göre önemli bir değişiklik göstermedi. 2013 yılında %19,9 olan gıda ve alkolsüz içeceklerin payı 2014’de %19,7, giyim ve ayakkabı harcamalarının payı %5,3 iken %5,1, konut ve kira harcamalarının payı %25 iken %24,8, haberleşme harcamalarının payı %4 iken %3,7, kültür ve eğlence harcamalarının payı ise %3,1 iken %3 olarak gerçekleşti.
2013 yılında %6,6 olan mobilya ve ev eşyası harcamaları payı 2014’te %6,8; %17,4 olan ulaştırma harcamaları payı %17,8 ve %5,9 olan lokanta ve otel harcamaları payı ise %6 oldu.
Alkollü içecek, sigara ve tütün harcamalarının %4,2 olan payı, sağlık harcamalarının %2,1 olan payı, eğitim hizmetlerinin %2,4 olan payı ile çeşitli mal ve hizmet harcamalarının %4,3 olan payı sabit kaldı.
Geçen yıl hanehalkı başına aylık ortalama gıda ve alkolsüz içecek harcaması 561 TL oldu. Bu rakam, 2013 yılında 511 TL olarak hesaplanmıştı.
Lokanta ve oteller grubunda 2013’te 152 TL olan hanehalkı başına aylık ortalama tüketim harcaması, geçen yıl 172 TL’ye yükseldi.
Gelire göre tüketim harcamaları geçen yıl; birinci %20’lik grupta (en düşük gelir grubu) yer alan hane halklarının gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına ayırdığı pay %28,8 iken, beşinci %20’lik gruptaki (en yüksek gelir grubu) hane halklarının ayırdığı payın %15,1 olduğu görüldü.
Toplam gıda ve alkolsüz içecekler harcamasının %12,4’ü gelire göre sıralı birinci % 20’lik grupta yer alan hane halkları, %28,4’ü ise beşinci %20’lik grupta yer alan hane halkları tarafından yapıldı.
Temel gelir kaynağı maaş, ücret, yevmiye geliri olan hane halkları gıda ve alkolsüz içecekler harcamasına %18,3 oranında pay ayırdı. Emeklilik geliri olan hane halklarının ayırdığı pay %24,2.
Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği ile Akademetre Research tarafından ortaklaşa oluşturulan AVM Endeksi’ne göre, AVM ciro endeksi, Haziran 2015’te geçen yılın aynı ayına göre %4,9 artarak 171 puana ulaştı. AVM ciro endeksi, yılın ikinci çeyreğinde de, 2014 yılı ikinci çeyreğine göre %14,4 oranında artış göstererek, 175 puana yükseldi.
AVM’lerdeki kiralanabilir alan (m2) başına düşen cirolar Haziran 2015’te bir önceki yılı aynı ayına göre 8 puan arttı ve verimlilik m2 başına 652 TL’ye ulaştı. Verimlilik, İstanbul’da 801 TL, Anadolu’da ise 553 TL olarak gerçekleşti. Çeyrek bazında da m2 başına düşen cirolarda artış yaşandı. AVM’lerdeki kiralanabilir alan (m2) başına düşen cirolar 2015 yılının ikinci çeyreğinde 2014 yılı ikinci çeyrek verileri ile karşılaştırıldığında %14,2 artarak 666 puana ulaştı.
2014 yılı Haziran ayı ile karşılaştırıldığında bu yılın Haziran ayında kategoriler bazında ciro endeksi %5’lik bir artış gösterdi. En yüksek artış %24 ile diğer alan cirolarında yaşanırken, endeks teknoloji kategorisinde %16, ayakkabı kategorisinde %4, yiyecek kategorisinde ise %3’lük artış gösterdi. Aynı dönemde giyim cirolarında %2, hipermarket cirolarında ise %7’lik bir düşüş yaşandı.
Bir önceki yılın aynı ayına göre Haziran’da ziyaret sayısı endeksinde, %3’lük bir düşüş gözlendi. Ziyaret sayısı endeksi ikinci çeyrek bazında ise geçtiğimiz yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında %2,4’lük bir artışla 100 puana ulaştı.
Türkiye genelinde AVM sektörü ile ilgili yapılan bir araştırmada, 2005-2010 arasında %200 olan AVM artış oranının, 2010-2015 arasında %67’ye kadar düştüğünü gösterdi. Gelecek beş yıllık gelişim hızının da yarı yarıya azalması bekleniyor.
Maptriks tarafından yapılan Türkiye’de Alışveriş Merkezlerinin Gelişimi ile ilgili araştırmaya göre, 2000 yılında yalnızca 10 ilde toplam 36 adet AVM bulunuyor iken, bu sayı 2015’te 58 farklı ilde %903 artışla 361’e çıktı.
Ancak beş yıllık dönemler dikkate alındığında alışveriş merkezlerinin gelişim hızının yavaşladığı görülüyor. 2010 yılında 216 olan AVM sayısı göz önüne alındığında geçen 5 yıllık dönem içerisinde artış hızı yüzde 67 oldu. Bu yıl inşaat ve proje halindeki 114 alışveriş merkezi planı dikkate alındığında Türkiye’deki AVM sayısının 2020’de bu yıla kıyasla %32 artması bekleniyor. Bu da gelecek beş yıl içerisindeki %32’lik artışın geçen beş yıl içerisindeki %67’lik artışın neredeyse yarısı anlamına geliyor. 2005 – 2010 dönemi içerisinde AVM artış hızı ise %200 seviyesinde idi.
2020 yılında Türkiye’de bazı illerin bir AVM’ye sahip olmasının beklenmemesi de araştırmanın bir diğer çarpıcı sonucu oldu. 5 yıl sonra başta Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri olmak üzere toplam 18 ilde bir AVM faaliyete geçmeyecek. Bu iller; Adıyaman, Ağrı, Amasya, Bingöl, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Kırşehir, Muş, Rize, Sinop, Tunceli, Bayburt, Şırnak, Bartın, Ardahan, Iğdır ve Kilis olarak sıralanıyor.
Ortada ciddi yaşamsal istatistik ve veriler var. Az kazanıyor ama hovardaca harcıyoruz.
Elalem’e hava atalım derken batıyor muyuz ne?