Davut Güleç Arşiv Sayfası O Bir Dünya Markası, Kayseri Modeli
DAVUT GÜLEÇ
GAZETECİ-HİSF KAYSERİ TEMSİLCİSİ
davutgulec@hotmail.com
Bazen aklıma gelen ilginç hesaplama ve verileri Türkiye İstatistik Kurumu Kayseri Bölge Müdürlüğü o kadar güzel yapıyor ve açıklıyor ki, bende elime geçtikçe güncel olanları sizlerle paylaşıyorum.
Ulusal Hesaplar Sistemi ve Avrupa Hesaplar Sistemi’ne uyum kapsamında ana revizyon çalışmaları tamamlandı. Ulusal hesaplar sistemi içerisinde devletin ekonomik faaliyetlerinin uluslararası standartlara uyumlu, karşılaştırılabilir ve alt sektör düzeyinde detaylandırılmış olarak gösterildiği bütünleşik bir devlet veri seti oluşturuldu.
Genel devlet açığının (-) / fazlasının (+) Gayrisafi Yurtiçi Hâsılaya (GSYH) oranı 2012-2015 yılları için %-0,19 ve %1,31 aralığında gerçekleşti. Tüm alt sektörler 2015 yılında fazla verdi. Genel devlet konsolide borç stoğunun GSYH’ye oranı ise 2015 yılında %27,5 oranına geriledi.
Avrupa Birliği’ne aday ve üye ülkeler tarafından ESA-2010 metodolojisi esas alınarak hesaplanan ve GSYH’ye göre azami %3 bütçe açığı ve %60 borç stoğunu içeren Maastricht kriterleri, 2012-2015 yılları için sağlandı.
Genel devlet toplam harcamaları 774 363 milyon TL’ye ulaştı ve GSYH payı %33,1 oranına geriledi. 804 987 milyon TL olan toplam gelirlerin GSYH payı ise %34,4 oranına arttı. Değer olarak ana harcama ve gelir kalemlerinin tamamında artış görüldü.
2009-2012 yıllarında negatif gelir-gider dengesi nedeniyle net borçlu olan genel devlet, 2013 yılı itibariyle net borç veren durumuna geldi. 2015 yılında 30 624 milyon TL gelir fazlası elde edildi.
Genel devletin toplam vergi ve sosyal katkı gelirleri 2015 yılında %15,9 oranında artarak 655 224 milyon TL oldu. Ürün ve ithalat üzerindeki vergilerin ve net sosyal katkıların toplam vergi ve sosyal katkı gelirleri içindeki payları artarak sırasıyla %45,8 ve %33,5 oldu. Sermaye vergilerinin payı %0,1 oranında sabit kalırken, gelir, servet vb. üzerindeki cari vergilerin payı %20,6 oranına geriledi.
Dönemsel ve Yuriçi Gayri Safi Hasılaya gelince; İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflaması, 81 il ve İBBS 2. Düzeye karşılık gelen 26 bölge için gayrisafi yurtiçi hasıla hesaplandı.
2004-2014 yılları için cari fiyatlarla üretim yöntemi kullanılarak tarım, sanayi ve hizmetler ayrıntısında derlenen il bazında GSYH hesaplamalarında, Avrupa Topluluğu’nda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistikî Sınıflaması kullanıldı.
İl düzeyinde GSYH hesaplamalarına göre; 2014 yılı için İstanbul 622 milyar 762 milyon TL ile en yüksek gayrisafi yurtiçi hasılaya ulaştı ve toplam gayrisafi yurtiçi hasıladan %30,5 pay aldı. İstanbul’u, 186 milyar 977 milyon TL ve %9,1 pay ile Ankara, 127 milyar 430 milyon TL ve %6,2 pay ile İzmir izledi. İl düzeyinde GSYH hesaplarında son üç sırayı 1 milyar 756 milyon TL ile Kilis, 1 milyar 416 milyon TL ile Ardahan ve 1 milyar 238 milyon TL ile Bayburt aldı.
2014 yılında kişi başına gayrisafi yurtiçi hasılada, İstanbul 43 645 TL ile ilk sırada yer aldı. İstanbul’u, 43 521 TL ile Kocaeli ve 36 680 TL ile Ankara izledi. İl düzeyinde kişi başına gayrisafi yurtiçi hasıla hesaplamalarında, 9 913 TL ile Van, 9 773 TL ile Şanlıurfa ve 8 486 TL ile Ağrı son üç sırada.
2014 yılında kişi başına GSYİH on dört il için Türkiye ortalamasının üzerinde gerçekleşti.
Hasıladan en yüksek payı alan ilk dört il, toplam gayrisafi yurtiçi hasılanın %49,9’unu oluştururken, GSYH payı en düşük olan son onbeş il, toplam gayrisafi yurtiçi hasıladan %2,1 pay aldı.
Gayrisafi yurtiçi hasıla tahmini; zincirlenmiş hacim endeksi olarak, 2016 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %1,8 azaldı.
Üretim yöntemiyle gayrisafi yurtiçi hasıla tahmini, 2016 yılının üçüncü çeyreğinde cari fiyatlarla 655 milyar 400 milyon TL oldu.
Gayrisafi yurtiçi hasılayı oluşturan faaliyetler incelendiğinde; tarım sektörünün toplam katma değeri, 2016 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, zincirlenmiş hacim endeksi olarak %7,7 azaldı, sanayi sektörünün toplam katma değeri, %1,4 azaldı, inşaat sektörünün toplam katma değeri, %1,4 arttı ve hizmetler sektörünün toplam katma değeri, %8,4 azaldı.
Hanehalklarının nihai tüketim harcamaları, 2016 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre, zincirleme hacim endeksi olarak %3,2 azaldı. Devletin nihai tüketim harcamaları, %23,8 arttı ve gayrisafi sabit sermaye oluşumu, %0,6 azaldı.
Mal ve hizmet ihracatı, 2016 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirleme hacim endeksi olarak %7 azaldı, ithalatı ise %4,3 arttı.
İşgücü ödemelerinin cari gayrisafi katma değer içerisindeki payı geçen yılın aynı döneminde %31,4 iken bu oran 2016 yılının üçüncü çeyreğinde %36,1 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise %53,3’den %47,4’e düştü.