Kadınlar menopoz konusunda yeterince bilgi sahibi değil

Magnet Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Adem Yavuz, ülkemizde kadınların menopoz konusunda yeterince bilgi sahibi olmadığını ifade ederek, erken yaşta menopoza girmemek içinde bazı önerilerde bulundu.

Kadın hayatı, sınırları kesin olmayan, her birinin hormonal, psikolojik ve fiziksel açıdan farklı özellikleri olan çocukluk, ergenlik, cinsel olgunluk, klimakterium – menopoz  ve yaşlılık dönemi olmak üzere beş dönemden oluşmaktadır.  Kadın yaşamındaki etkileri göz önüne alındığında  ergenlik ve menopoz dönemleri en önemli dönemlerdir.

Özellikle gelişmiş ülkelerde tahmin edilen yaşam süresi kadınlar için 85 yaşa kadar yükselmiştir. Dünya genelinde ortalama menopoz yaşı 51-  52 ülkemizde ise 47-48 yaş olarak kabul edilirse, günümüz kadını, yaşamının yaklaşık 1/3 kadarını menopoz sonrası dönemde geçirecektir. Bu süre bir insan ömrü için oldukça önemli bir süredir. Dolayısıyla kadınlar menopoz sonrası oluşabilecek değişiklikler hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmalıdır.

Menopoz kadın yaşam evrelerinden biri olan ve daha genel bir tanım olan klimakterium (yaş dönümü) döneminde bir noktadır. Klimakterium 40 yaş civarında menstrüel siklus sıklığında azalma ile başlayıp, yaşlılık dönemi olan 65 yaşına kadar devam eden bir süreçtir. Dünya Sağlık Örgütü menopozu ‘’yumurtalık fonksiyonlarının sona ermesi sonucunda menstrüasyonun kalıcı olarak kaybedilmesi’’ şeklinde tanımlamaktadır. Tıbbi ve biyolojik anlamda ise menopoz son adet kanamasını tanımlamak için kullanılmaktadır.

Menopoz bir hastalık olmayıp kadın hayatında fizyolojik bir dönemdir. Yenidoğan kız çocuğunun yumurtalıklarında yaklaşık 1-2 milyon yumurta vardır. Doğumdaki bu yumurta sayısı sabittir ve artık geri sayım başlamıştır. Üreme dönemine gelindiğinde yumurta sayısı 300-500 bin civarındadır. Üreme dönemi boyunca 400-500 yumurtlama oluşur ve her yumurtlama döneminde yaklaşık 900-1000 yumurta kullanılır. Yumurtalıklardaki yumurtaların tükenmesine bağlı olarak yumurtlama döngüsü sonlanır ve menopoz oluşur.

Klimakterium ve menopoz dönemleri, bu sade tanımlamaların aksine kadının sadece üreme sistemini ilgilendiren bir süreç değildir. Cilt, kas iskelet sistemi, cinsel fonksiyonlar, algılama ve duygu durum değişikliği, kalp ve damar sistemi gibi birçok sistem üzerine önemli etkilerinin görüldüğü bir süreçtir.

Ateş basması ya da sıcak basması menopoz döneminin en yaygın belirtisidir. Ateş basmaları menopoza geçiş döneminin geç safhalarındaki kadınların yaklaşık %65’inde görülmektedir. Ateş basması sıklıkla kafa, göğüs gibi vücudun üst bölümünde başlayan sıcaklık hissi ve kızarma, üşüme, titreme, nabızda hızlanma yani çarpıntı şeklinde görülür. Ateş basmaları bazen aşırı terleme ile sonlanır. Şikayetlerin süresi birkaç saniyeden birkaç dakikaya kadar değişir ve nadiren bir saati de bulabilir. Her kadın için farklı olsa da ateş basmaları ortalama 1-2 yıl devam eder. Bu dönemde ateş basmalarının yanı sıra  terleme, çarpıntı, uyku kalitesinin düşmesi, depresyon, sinirlilik, sebebi bilinmeyen sıkıntı ve kaygı, kolay ağlama, aşırı duygusallık, dikkat dağınıklığı, unutkanlık gibi durumlarla daha sık karşılaşılır. Fiziksel olarak ise ses kalınlaşması, ciltte kuruluk ve kırışıklıklarda artma, saç, koltuk altı ve genital bölgedeki kıllarda azalma, kol ve bacak tüylerinde artma, memelerde küçülme ve sarkma, dış ve iç genital organlarda küçülme, boy kısalması gibi değişime uğrayacaklardır. Kemik erimesi, kalp hastalıkları ve kolesterol yükselmesi, kilo alma, gece idrara sık çıkma, idrar kaçırma, cinsel organlarda kuruluğa bağlı cinsel ilişkide ağrı, zevk alamama ve cinsel ilişki isteğinde azalma gibi sorunlarla karşı karşıya kalabileceklerdir. Bütün bu değişiklikler sonuçta  kadınların yaşam kalitesinde düşmeyle sonuçlanacaktır.

Menopoza girme yaşı kalıtsal olarak belirlenmiştir. Günümüzde menopozu önlemenin ya da durdurmanın tıbbi bir yolu yoktur. Ancak kadınlar erken yaşta menopoza girmemek için menopozun 1-1,5 yıl erken oluşmasına sebep olan sigara içiciliğinden uzak durmalı, sağlıklı beslenmeli, düzenli ve tek eşli bir cinsel hayat sürmeli, stressiz bir yaşamı tercih etmeli ve düzenli spor yapmalıdır.  Menopozal dönemdeki kadınlar bütün menopozal değişiklikler için olmasa da ateş basmaları, kemik erimesi ve genital bölge şikayetleri gibi menopozal şikayetleri hafifletmek veya önlemek  ve yaşam kalitesini artırmak için sağlık kuruluşlarından yardım almalıdır.