“HER KÖYE BÖYLE DOKTOR LAZIM”

Ben Doç. Dr. Mutlu Vural, kardiyoloji uzmanı, Hayatta Kal Derneği Başkanı. Bazılarına göre kaçık, bazılarına göre hayalperest, uçuk ya da deli. Köy köy gezip kalp masajı öğretiyor. “Her köye böyle dr lazım” diyenler de oluyor. Liderliğini yaptığım STK ve Kalp Projesi “Ani Kalp Durması” alanında “kalp masajı öğrenin” diye biten bir kamu spotunu RTÜK’e kabul ettirdi. Şimdi 10 yılda 10 milyon 20 yılda 30 milyon kişiye kalp masajı öğretmeyi hedefliyor. Türkiye’nin ilk online CPR kursunu (cprtoday.com gibi) bir ay içinde başlatıyor. Yetmezmiş gibi halka elektroşok da yaptıracak. Yılda 10 bin hayat kurtarmayı hedefliyor. Kimilerine göre bu proje yüzünden hapse girecek. Kimilerine göre kahraman olacak. Bana göre yorum yok. Ancak, her şeyi ile bilimsel ve kanıtlanmış bir proje yürüten bir akademisyenim. Kalp Projesi bir sosyal sorumluluk projesi olup bu e-posta çoğunuzun daha önce hiç duymadığınız bilgiler ve projeler içermektedir. Bu kaçığa projesini halka tanıtarak yardımcı olur musunuz? Kamu Spotumuzu (A) izledikten sonra en önemli öğe B ve D. Sizin desteğiniz olmadan başarmamız mümkün değildir. Görüşmek üzere…

İletişim: 

Facebook: https://www.facebook.com/docent.vural

Twitter: @DRVURAL

İŞ: Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Mob.Tel.: 05388187435

 A. Kamu spotu linki: http://www.youtube.com/watch?v=tQ8IApADW6M

Ani Kalp Durması Paradoksu

Ani kalp durmasında hayatta kalma oranlarını artırmanın şifresi “toplum” olarak kabul edilmektedir. Ani kalp durması hala çok büyük bir “paradoks” durumundadır. Şimdi iki somut haberi inceleyelim: Yakın bir zamanda Bursa merkezli bir flaş haber yapılmıştı. Tüm gazete ve televizyonlarda “saniye saniye hayata dönüş” başlığı ile bir vatandaşımızı kurtardık diye haberler yapılmıştı. Gerçeğin böyle olmadığını ve bu vatandaşta beyin hasarı gerçekleştiğini, hiç uyanmadığını ve birkaç gün sonra öldüğünü kişisel çabalarımla aldığım bilgilerle kamuoyuna duyurdum. Diğerinde “bir vatandaş otobüsten indi, yere yığıldı ve o an öldüğü anlaşıldı” dediler ama gerçek farklı idi: Bu vatandaş toplum tarafından bilinçli ilkyardım yapılmadığı için yere yığıldıktan 12 dakika sonra ölmüştü. 
İşte büyük yanılgılarımız var. Kalbi duran ve yere yığılan hasta öldü zannediliyor. Halbuki ilk üç dakikada kesinlikle ölmüyor, kalp masajı ile hücre ölümünü geciktirebiliyoruz ve kalbi çalıştırabilirsek hastayı yaşatabiliyoruz. Bu altın dakikalar geçtikten sonra hücrelerimiz öldüğünden kalbi çalıştırsak bile beyin hasarı oluyor ve maalesef hasta uyanamıyor.
Bu iki vatandaş kalbi durduktan 10 saniye sonra bilincini kaybedip yere yığılmıştır. Ancak ölümü yere yığılınca değil 4. dakikadan sonra gerçekleşmeye başlamıştır. Kalp masajı ile beyin hasarının daha da geciktirilmesi ve ambulansa zaman kazandırılması mümkündü. Ambulans ekibi ilk vatandaşın kalbini çalıştırdı ama beyin hasarı çoktan geliştiği için kurtarılamadı. İkinci vatandaş gibi ani kalp durmasında müdahale edilmeyen olgular 12 dakika sonra ölü kabul ediliyor. 
Biz sağlık çalışanları olarak ani kalp durmasında ilk üç dakikada hastalara ulaşamayız. Bu hastaları ancak toplumdan destek alarak kurtarabiliriz. Ani kalp durması bir tıbbi acil durum olup 30 saniye içinde tanınmalı ve 112 arandıktan sonra hemen kalp masajına başlanmalıdır. Üç dakika içinde toplumdan birileri kalp masajına başlamaz ise hasta o zaman dördüncü dakikadan itibaren ölmeye başlıyor. Bu durumda sadece kalp masajı yapmak artık yeterli kabul edildiğinden toplumun bunu öğrenmesi de çok daha kolay olacaktır. 
Ani kalp durmasında hayatlar kurtarmak için toplum ile sağlık çalışanlarının güçlü işbirliğine acilen ve zorunlu gereksinim vardır. Kalp Projesi ile toplumumuza kalp masajını öğreteceğiz. Ani kalp durmasında ambulans gelmeden önce toplum tarafından yapılacak bilinçli müdahalelerle hayatlar kurtarılacaktır.

C. Kalp Projesi Bilimsel Makale linki

http://www.anakarder.com/sayilar/94/buyuk/614-615.pdf

1. Kalbi duran bir kişi aniden yere yığılır, bilincini kaybeder, iç çeker gibi nefes alır ve nefesi kesilir. İşte o anda neler yapılırsa hasta kurtarılabilir?

Bu şekilde her yıl 100 binden fazla insanımız hayatını kaybediyor. Bu sayının 2020 yılında 200 bine ulaşacağı tahmin edilmektedir. Her beş kişiden bir kişinin birinci derece yakını aniden yere yığılıp, bilincini kaybedip, nefesi kesilerek hayata veda etmiştir. Şehir içinde ambulans gelene kadar geçen 10 dakika zamanda bu hastanın müdahale edilmedi zaten öldüğünü ve sağlık çalışanlarının artık yapacak bir şeyinin kalmadığını toplumumuz bilmiyor. Kalbi aniden duran ve olduğu yere yığılan birine ambulans gelene kadar bilinçli müdahale ederek ambulansın yetişmesini sağlayacak şekilde kalbi duran kişiyi beş dakikadan çok daha uzun hayatta tutabileceğinin de toplumumuz farkında değildir. Yine toplumun çok az kısmı bu bilinçte olsa bile kalp masajını nasıl yapacağını bilmiyor. Müdahale etmeyi bilen tanık toplumun bilinçsizliği, suçlanma korkusu, koruyucu yasaların olmaması gibi nedenlerle çekinmekte ve hayat kurtarabileceği halde uzak durmayı tercih etmektedir. Bunun için yasal düzenlemelerin bir an önce hayata geçirilmesi gerekmektedir. İlk yapılacak şey ani kalp durmasını tanımak ve hemen 112 nin aranmasıdır. Zaman kaybetmeden kalp masajı yapılmalıdır. Biz ambulans gelene kadar sadece sürekli kalp masajı yapılmasını öneriyoruz. Yapay solunum önermiyoruz. Sürekli kalp masajı ambulans gelene kadar hayati organları canlı tutacaktır. Ambulans geldiğinde elektroşok ise kalbin yeniden çalışma ve hayatta kalma şansı çok yüksek olacaktır. 

2. Ani kalp durmasını nasıl tanıyacağız?
Amerikan Ulusal Kalp Akciğer Kan Enstitüsü “ani kalp durmasını” kalbin aniden ve beklemedik bir şekilde atışının durduğu durum olarak tanımlamaktadır. Daha sade bir ifade ile “sağlıklı gözüken bir kişi rahatsızlandıktan hemen sonra olduğu yere yığılır, bilincini kaybeder, iç çeker gibi nefes alır veya nefesi kesilmişse kalbi durmuştur” diyebiliriz. Her yere yığılan ve bilincini kaybeden kişinin kalbi durmuştur diyemeyiz. Örneğin bayılmada geçici bilinç kaybı ve 10 saniyeden kısa süreli nefes almama durumu söz konusudur. Dünyaca ünlü kalp doktoru Prof. Dr. Murat Tuzcu nun “Kişinin bilinçsiz olduğunu saptamanız gerekir. Hareketsiz yatan insanı hafifçe sarsarak bilincinin açık olup olmadığını kontrol etmenizde yarar var. Yoksa bayılmış olsa da kalbi çalışan birine masaj yapmaya başlayabilirsiniz” uyarısına da dikkat etmeliyiz. Çalışan kalbe kalp masajı yapılmamalı ama kalbi çalışmayan birine bu korkunun aşırı olması nedeniyle sadece bir kaç dakika müdahale etmezsek de ölüm başlıyor. İşte ani kalp durmasını 30 saniyede tanımamız hayati önemdedir. 
Ani kalp durmasında bilinç kaybı ve nefes almama durumu kalp elektroşok verilerek yeniden çalıştırılmadıkça düzelmez. Düzelme ilk dakikada kalp masajı ve elektro şok uygulaması ile hemen olabilirken, geç müdahalelerde saatler ve günler sonra olabilir. Beyin hasarı olmuşsa süreç daha karışık bir hal alır.

3. En çok insanlar çalışan kalbe kalp masajı yapmaktan yada kaburga kemiklerinin kırılarak akciğerlere batmasından korkuyor. Bu korkuları nasıl yenebilirler?
Size bir anımı paylaşacağım. Ben kardiyoloji doçenti iken bir hastamıza kalbi durmadığı halde 20 saniye kadar kalp masajı yaptım. Bir hasta EFOR testinde koşu bandı üzerine yıkılmış. Yan odada hasta muayene ediyorken hemşiretelaşla beni çağırdı. Koşu bandı üzerine yığılmış hastanın ritim kaydı yoktu. Bilinci kapalı ve nefes almıyordu. Kalp masajına başladım. Son kılavuzlar nabız bakma, nefes almıyorsa kalbi durmuştur diyordu. Sonra hasta nefes almaya başladı. EKO cihazında kalbine bakarken yine aynısını yaptı. Türk filmlerindeki ölüm sahnesinin aynını yapıyor ve tutabildiği kadar nefesini tutuyordu. Bu defa ekranımda kalbinin attığını gördüğüm için telaşlanmadım. Ölüm numarasını da gerçekte olduğu gibi değil “Yeşilçam” versiyonu ile yapıyordu. Sonra hastanın ölü taklidi yaptığı, bayılma ve nefesini tutma şeklinde konversiyon nöbeti olduğunu anladık. 
Kalbi çalışan birine kalp masajı yapma korkusu yersizdir. Hollanda da ötenazi yasal. İyileşme umudu olmayan ve çok ızdırap çeken bir kişi aklı yerinde ise iğne ile uyutularak yasamina son verebiliyor. Uyutulmadan önce kalbi çalışırken yapılan kalp masajının kalp ritmi üzerine ciddi olumsuz bir etkisi görülmemiştir. Yani kalbi durduğuna inandığınız birine kalp masajı yapmaktan çekinmek yersizdir. Eğitim almışsanız korkmadan kalp masajı yapılabilir. Bilgili olmayan birine 112 komuta merkezinin yönlendirmesi ile kalp masajı yaptırılabilir. Tabuları yakalım, hayatlar kurtaralım.
Kalp masajı sırasında kaburga kemiklerinin kırılması doğru teknikle önlenebilir. Ani kalp durması gibi ölümcül bir durumda en kısa sürede kalp masajı yapmak gerekiyor. Hastaya müdahale edilmez ise 12 dakika içinde ölü kabul edileceğinden kaburga kırılır mı diye düşünmekten öte ambulans gelen kadar beyin gibi hayati organların hasar görmesini engellemek gerekiyor.

4. On yılda 10 milyon 20 yılda 30 milyon kişi kalp masajı öğrenmeli diyorsunuz. Bunu nasıl başaracaksınız?
Ülkemizde şuan da sertifika verilen tek kalp masajı kursu 16 saatlik eğitimden oluşuyor ve kişi başı maliyeti 350 TL dir. Eğer bu sistem üzerinden gidecek olursak 3,5 milyar TL yani 1.7 milyar Amerikan doları paraya ihtiyacımız olacaktı. Böyle bir kaynağı bırakın Hayatta Kal Derneği T.C. Sağlık Bakanlığının bile karşılaması mümkün değildir.
Artık internetten arkadaş olan, aşık olan, evlenen, alış veriş yapan ve uzaktan eğitim anlan insanlar var. İnternetten (online) kalp masajı kursu ucuz ve ulaşılabilir. Uzaktan eğitimle ile çevirim içi kalp masajı öğrenilebilir. CNN International da online sertifikalı kalp masajı kursunun 30-60 dakikada tamamlanabileceği ve sertifika verileceği duyuruldu. Amerika Birleşik Devletleri nde online kalp masajı kursu cprtoday.com CNN tarafından destekleniyor. Doğru kalp masajının toplum tarafından öğrenilmesi ile 100 ila 200 bin hayatın kurtarılabileceği hesaplanmış. Biz de 20 bin hayat kurtarma hedefini ortaya koyduk. Bunu da Kamu Spotunun televizyon kanallarında yayınlanması ile eş zamanlı olarak Türkiye Finans Katılım Bankası desteği ile Türkiye nin ilk online kalp masajı (hands only CPR) kursu ile başaracağız. 

5. Online Kalp Masajı Kursunuz Ne Zaman Başlayacak? Ücreti ne kadar olacak?
7 Kasım 2013 günü Yeni Yüzyıl Üniversitesi nde yapılacak 1. Ulusal Ani Kalp Durmalarında Ölümlerin Önlenmesi Sempozyumu nda Türkiye nin ilk online kalp masajı kursu başlayacaktı. Ancak Sağlık Bakanlığı ile yapılan görüşmede bu kurslara sertifika verilmesi için yönetmelik hazırlanması gerektiği ve bunun 2014 yılında hazırlayacağı bildirildi. Biz bunun üzerine ancak bakanlık takvimde geciktiğinde bu kursu katılım belgesi yada yurtdışı sertifika vererek yapmayı planladık. Kamu spotumuzun yayınlanması ile eş zamanlı olarak “kalp masajını öğrenin” diye mesaj verdiğimizden HKD, ATUDER ve CPRToday.com tarafından onaylı online kalp masajı (hands only CPR) kursunu devreye sokacağız. Şuan ilk 100 bin kişide tamamen ücretsiz olmasını planlıyoruz. Ancak, bundan sonra derneğin sınırlarını aşacağından yazılım şirketine kurs başı 0.5-1 TL SMS ile ücret ödenerek bu kursu almak mümkün olacak.