Gıda etiketleri (2) (Köşe yazısı 06.01.2016 Kayseri Star Haber Gazetesi)

DAVUT GÜLEÇ

GAZETECİ-HİSF KAYSERİ TEMSİLCİSİ
davutgulec@hotmail.com

Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği’nin yerine geçecek Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmelik Taslağına devam ediyorum
Bu bilgiler, kelime ve rakamlara ilave olarak, yönetmelik hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla resimli gösterimler veya semboller aracılığıyla da ifade edilebilecek. Zorunlu bilgilere ilave olarak, gıdanın ait olduğu partinin tanımlanmasını sağlayan parti işareti veya numarası da ilgili gıda kodeksine uygun olarak belirtilecek. Bakanlıkça onay şartı getirilen gıdaların etiketinde “gıda onay numarası”nın yazılması zorunlu olacak.
Gıda hakkında zorunlu bilgilendirmenin, Yönetmelik hükümlerine uygun olarak, tüm gıdalar için hazır bulunması ve kolayca erişilebilir olması sağlanacak. Bilgilendirme, hazır ambalajlı gıdalarda doğrudan ambalajın üzerinde veya bu ambalaja ayrılmayacak şekilde yapıştırılmış veya iliştirilmiş bir etiket üzerinde bulunacak.
Gıda hakkında zorunlu bilgilendirme; kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek ve silinmeyecek şekilde dikkat çekici bir yere yerleştirilecek. Bu bilgiler, diğer yazılı veya resimli unsurlar vasıtasıyla herhangi bir şekilde saklanamayacak, kapatılamayacak veya kesilemeyecek. Bilgilere ilişkin yazılar ile zemin arasında belirgin bir kontrast olması sağlanacak.
Zorunlu etiket bilgileri ambalaj üzerinde veya ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde bulunduğunda, bu bilgiler açıkça okunabilir olması sağlanacak şekilde belli punto büyüklüğündeki karakterler kullanılarak yazılacak.
Yönetmeliğin uzaktan satış ile ilgili hükümleri, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun ‘mesafeli sözleşmeler’ hakkındaki hükümleri saklı kalmak kaydıyla uygulanacak. Zorunlu bilgilerin tümü teslimat sırasında sunulacak.
Zorunlu bilgiler Türkçe olarak verilecek, ancak ilave olarak diğer ülkelerin resmi dillerinde de verilebilecek.
Gıdanın adı olarak, o gıda için geçerli olan mevzuat hükümlerinde belirtilen resmî ad kullanılacak, böyle bir adın olmaması durumunda, gıdanın alışılagelen adı kullanılır. Bu da olmazsa tanımlayıcı bir ad belirlenecek. Hiçbir ticari marka adı veya ürünün içeriğini yansıtmayan özel ad gıdanın adı yerine geçemeyecek.
Bileşenler listesi, “bileşenler” veya “içindekiler” başlığıyla ya da bu kelimeleri içeren uygun bir başlıkla verilecek, gıdanın bütün bileşenleri, üretim sırasında kullanıldıkları miktara göre ağırlıkça azalan sırayla bu listede yer alacak. Kalıntılar ‘bileşen’ olarak kabul edilmeyecek.
Gıdanın net miktarı, litre, santilitre, mililitre, kilogram veya gram birimlerinden uygun olanı kullanılarak sıvı ürünlerde hacim birimleriyle, diğer ürünlerde kütle birimleriyle belirtilecek.
Mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre sonra insan sağlığı açısından tehlike teşkil etmesi muhtemel olan gıdalarda ‘son tüketim tarihi’, diğer gıdalarda ‘tavsiye edilen tüketim tarihi’ belirtilecek, ‘Son tüketim tarihi’ geçmiş olan gıdalar, güvenilir olmayan gıda olarak kabul edilecek.
Gıdanın özel muhafaza koşullarını ve/veya kullanım koşullarını gerektirdiği durumlarda, bu koşullar ile gerektiğinde gıdanın ambalajı açıldıktan sonra uygun şekilde muhafazasını veya kullanımını sağlamak için muhafaza koşulları ve/veya tüketimi için zaman sınırı belirtilecek.
Gıdanın menşe ülkesi, uygun ifadeler kullanılarak kısaltma yapılmadan açık olarak belirtilecek, etiket üzerinde yer alan gıda işletmecisinin adı, ticaret unvanı veya adresi, Yönetmelik kapsamında menşe ülke bildirimi olarak değerlendirilmeyecek.
Kullanım talimatı, gıdanın uygun şekilde tüketilmesini sağlayacak biçimde belirtilecek, “kullanım bilgisi”, “hazırlama talimatı”, “hazırlama bilgisi”, “tüketim talimatı” ve benzeri başlıklar kullanılabilecek.
Beslenme Bildirimi kurallarına ilişkin hükümler sadece hazır ambalajlı gıdalara uygulanacak, takviye edici gıdalara ise uygulanmayacak. Zorunlu beslenme bildirimi; Enerji değeri ve Yağ, doymuş yağ, karbonhidrat, şeker, protein ve tuz miktarlarını içerecek. Enerji değeri ve besin öğesi miktarları, gıdanın satışa sunulduğu haline göre verilecek.
Kullanılan porsiyon büyüklüğü veya tüketim biriminin ve ambalajın içerdiği porsiyon veya birimlerin adedinin tüketici tarafından kolayca fark edilebilecek şekilde etiket üzerinde belirtilmesi koşuluyla; enerji değeri ve besin öğesi miktarları, porsiyon ve/veya tüketim birimi üzerinden de verilebilecek.
Referans alım (RA) oranları, ilgili maddenin hükümlerine uygun olmak şartıyla, isteğe bağlı olarak gıdaların etiketinde yer alabilecek. RA oranlarına yer verildiğinde, bu bilgiler ‘enerji, toplam yağ, doymuş yağ, şeker, tuz’ öğelerini mutlaka içerecek. RA oranlarının hemen altında, ‘Ortalama bir yetişkinin referans alım (RA) oranı (8400 kJ / 2000 kcal)’ ifadesine yer verilecek.
Yönetmelik kapsamında faaliyet gösteren gıda işletmecileri, 1/7/2018 tarihine kadar Yönetmelik hükümlerine uymak zorunda olacaklar. Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce tescillenmiş ancak Yönetmelik ile Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliğine uygun olmayan ticari marka veya marka ismi bulunduran ürünler, 31/12/2019 tarihine kadar piyasada bulunabilecek. Yönetmelik yayımlandığında, Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği yürürlükten kaldırılacak.