Ekonomiye ilişkin…(Köşe yazısı 26.12.2018 Kayseri Star Haber Gazetesi)

DAVUT GÜLEÇ

GAZETECİ

davutgulec@hotmail.com

Bugün, yılın son olmasa da, sona yakın güncel bazı ekonomik verilerini sizlere aktarmak istiyorum. Türkiye İstatistik Kurumu Kayseri Bölge Müdürlüğü’nden aldığım 5 önemli veri.

Devlet Hesapları

Genel devlet açığının (-) Gayrisafi Yurt İçi Hasılaya (GSYH) oranı 2016 ve 2017 yıllarında sırasıyla %-1,1 ve %-2,8 olarak tahmin edildi. Sosyal güvenlik kurumları sektörü hariç diğer alt sektörler ilgili yıllarda açık verdi. Genel devlet konsolide borç stokunun GSYH’ye oranı ise 2016 ve 2017 yıllarında %28,3 olarak aynı düzeyde kaldı.
Avrupa Birliği’ne aday ve üye ülkeler tarafından ESA-2010 metodolojisi esas alınarak hesaplanan ve GSYH’ye göre azami %3 bütçe açığı ve %60 borç stokunu içeren Maastricht kriterleri, 2016 ve 2017 yılları için sağlandı.

Genel devlet toplam harcamaları 2017 yılında 1 trilyon 61 milyar 533 milyon TL’ye ve GSYH içindeki payı ise %34,2’ye yükseldi. 975 milyar 474 milyon TL olan toplam gelirlerin GSYH içindeki payı ise %31,4’e düştü.
Değer olarak tüm ana harcama ve gelir kalemlerinde artış görüldü. 2017 yılında genel devlet 86 milyar 59 milyon TL açık verdi.

Genel devletin toplam vergi ve sosyal katkı gelirleri 2017 yılında 799 milyar 987 milyon TL’ye yükseldi. Üretim ve ithalat üzerindeki vergilerin ve gelir, servet vb. üzerindeki cari vergilerin toplam vergi ve sosyal katkı gelirleri içindeki payları sırasıyla %47,9’a ve %23’e yükselirken, net sosyal katkıların payı %28,9’a geriledi. Sermaye vergilerinin payı değişmedi.

Mali Aracı Kuruluş İstatistikleri

Finansal hizmet faaliyetlerinde 225 girişim, sigorta, reasürans ve emeklilik fonlarında 63 girişim, finansal hizmetler ile sigorta faaliyetleri için yardımcı faaliyetlerde ise 17 bin 247 girişim faaliyet gösterdi.
Mali aracı kuruluşlarda toplam katma değerin %89’u finansal hizmet faaliyetlerinde, %7,5’i sigorta, reasürans ve emeklilik fonları faaliyetlerinde, %3,5’i ise finansal hizmetler ile sigorta faaliyetleri için yardımcı faaliyetlerde oluştu.
Faktör maliyetiyle katma değer bir önceki yıla göre finansal hizmet faaliyetlerinde %16,3, sigorta, reasürans ve emeklilik fonları faaliyetlerinde %16,2, finansal hizmetler ile sigorta faaliyetleri için yardımcı faaliyetlerde ise %18,8 arttı.
Mali aracı kuruluşlarda yıllık ortalama çalışan sayısı 319 bin 488 olarak gerçekleşti. Toplam istihdamın %71,9’unu finansal hizmet faaliyetlerinde, %6,2’sini sigorta, reasürans ve emeklilik fonlarında, %21,9’unu ise finansal hizmetler ile sigorta faaliyetleri için yardımcı faaliyetlerde çalışanlar oluşturdu.
Mali aracı kuruluşların personel maliyetinin %82,8’i finansal hizmet faaliyetlerinde, %7,3’ü sigorta, reasürans ve emeklilik fonlarında, %9,9’u ise finansal hizmetler ile sigorta faaliyetleri için yardımcı faaliyetlerde gerçekleşti. Mali aracı kuruluşların personel maliyetinin %86,4’ü maaş ve ücretlerden, %13,6’sı ise sosyal güvenlik masraflarından oluştu.
Mali aracı kuruluşlarda 2017 yılında ücretli olarak istihdam edilen kadın personel sayısı 148 bin 627 iken erkek personel sayısı 157 bin 711 olarak gerçekleşti. Ücretli kadın çalışan oranı %48,5, ücretli erkek çalışan oranı ise %51,5 oldu.

İnşaat Maliyet Endeksi

İnşaat maliyet endeksi (İME), 2018 yılı Ekim ayında bir önceki aya göre %0,16 düştü, bir önceki yılın aynı ayına göre %37,52 arttı. Bir önceki aya göre malzeme endeksi %0,4 düştü, işçilik endeksi %0,49 arttı. Ayrıca, bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi %46,56, işçilik endeksi %17,59 arttı.
Bina inşaatı maliyet endeksi, bir önceki aya göre %0,09, bir önceki yılın aynı ayına göre %36,71 arttı. Bir önceki aya göre malzeme endeksi %0,06 düştü, işçilik endeksi %0,51 arttı. Ayrıca, bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi %45,69, işçilik endeksi %17,55 arttı.
Bina dışı yapılar için inşaat maliyet endeksi, bir önceki aya göre %0,98 düştü, bir önceki yılın aynı ayına göre %40,16 arttı. Bir önceki aya göre malzeme endeksi %1,42 düştü, işçilik endeksi %0,42 arttı. Ayrıca, bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi %49,36, işçilik endeksi %17,74 arttı.

Yıllık Sanayi Ürün (PRODCOM) İstatistikleri

Türkiye’de 2017 yılında 1 milyon 555 bin 539 adet otomobil, 191 milyon 19 bin 688 ton hazır beton, 743 bin 531 ton margarin ve benzeri yenilebilir katı yağ, 8 milyon 821 bin 814 adet ev tipi buzdolabı ve dondurucu üretildi.
Girişimlerin ürettikleri ürünlerden yaptıkları satış 2017 yılında 1 trilyon 342 milyar 944 milyon TL oldu. Bu değer 2016 yılında 1 trilyon 45 milyar 754 milyon TL iken 2015 yılında 956 milyar 497 milyon TL olarak gerçekleşmişti.
Girişimlerin 2017 yılında ürettikleri ürünlerden yapılan satış tutarının %13,8’ini gıda sanayi ürünleri oluşturdu. Bunu %12,2 ile ana metal sanayi ürünleri ve %10,1 ile motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı takip etti.
İmalat sanayinde 2017 yılında üretilen ürünler teknoloji düzeylerine göre sınıflandırıldığında, yüksek teknoloji sınıfındaki ürünlerin toplam satış değerinin %3,2’sini oluşturduğu görüldü. Düşük ve orta-düşük teknoloji gruplarının toplamı %70,8 olurken orta-yüksek teknoloji grubunun payı %26’da kaldı.
İmalat sanayinde 2017 yılında üretilen ürünler ana sanayi gruplarına göre sınıflandırıldığında; toplam satış değerinin %46,7’sini ara malların, %24,1’ini dayanıksız tüketim mallarının oluşturduğu görüldü. Enerji’nin payı ise %5’te kaldı.

Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksi

Ülke sınırları içinde üretimi yapılarak yurt dışına ihraç edilen malların üretici fiyatlarındaki değişimi ölçen yurt dışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE), 2018 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre %8,44 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %35,23, bir önceki yılın aynı ayına göre %35,21 ve on iki aylık ortalamalara göre %34,68 artış gösterdi.
Sanayinin iki sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %8,30, imalat sanayi sektöründe ise %8,44 düşüş olarak gerçekleşti.
Bir önceki aya göre en fazla düşüş; %22,90 ile kok ve rafine petrol ürünleri, %9,98 ile bilgisayarlar ile elektronik ve optik ürünler, %9,38 ile motorlu kara taşıtları, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) sektöründe gerçekleşti.
Ana sanayi grupları sınıflamasına göre 2018 yılı Kasım ayında en fazla aylık düşüş %22,90 ile enerji mallarında gerçekleşti.