Aile (Köşe yazısı 14.05.2019 Kayseri Star Haber Gazetesi)

DAVUT GÜLEÇ

GAZETECİ

davutgulec@hotmail.com

Hep ekonomiyi ve aile yapısını konuşurken, son veriler nasıl bunu paylaşmak istedim.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre; Türkiye’de 2014 yılında 3,6 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğü azalma eğilimi göstererek 2018’de 3,4 kişiye geriledi.
Türkiye İstatistik Kurumu Kayseri Bölge Müdürlüğü verilerinin illere göre incelenmesinde; 2018’de ortalama hanehalkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il, 6,4 kişi ile Şırnak, 5,6 kişi ile Şanlıurfa, 5,5 kişi ile Hakkari ve Batman, en düşük ise 2,7 kişi ile Çanakkale, Eskişehir, Balıkesir, 2,8 kişi ile Tunceli, Burdur, Edirne, Giresun ve Kırklareli.

ADNKS sonuçlarına göre; tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranı, 2014’de %67,4 iken 2018 yılında %65,3, tek kişilik hanehalklarının oranı %13,9’den %16,1’e yükseldi. En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan aile olarak tanımlanan geniş ailelerden oluşan hanehalklarının oranı, %16,7 iken %15,8’e indi, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının oranını da %2,1’den %2,8’e çıktı.

Tek kişilik hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2018 yılında %25,6 ile Tunceli oldu. Tunceli ilini %25,5 ile Gümüşhane, %24,5 ile Giresun izledi. Tek kişilik hanehalkı oranının en düşük olduğu il, %9 ile Diyarbakır oldu. Diyarbakır ilini %9,3 ile Van, %9,4 ile Batman izledi.

Tek çekirdek aileden oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2018 yılında %72,2 ile Osmaniye oldu. Osmaniye ilini %72 ile Kayseri ve %71,1 ile Adıyaman takip etti. Tek çekirdek aileden oluşan hanehalkı oranının en düşük olduğu il, %54,5 ile Tunceli oldu. Tunceli ilini %54,8 ile Gümüşhane ve %54,9 ile Artvin izledi.

Türkiye’de 2018 yılında toplam hanehalklarının %8,9’unu tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkları oluşturdu. Daha detaylı incelendiğinde; toplam hanehalklarının %1,9’unu baba ve çocuklardan oluşan hanehalkları, %7’sini ise anne ve çocuklardan oluşan hanehalkları oluşturdu.

Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2018 yılında %10,8 ile Bingöl oldu. Bu ili, %10,7 ile İzmir, %10,6 ile Malatya izledi. Bu oranın en düşük olduğu iller ise %6,6 ile Bayburt, Yozgat ve Tokat, %6,7 ile Ardahan, Nevşehir ve Burdur, %6,8 ile Bitlis oldu.

Anne ve çocuklardan oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu iller %8,5 ile Bingöl, %8,4 ile İzmir ve %8,3 ile Adana ve Ankara, en düşük olduğu iller ise %4,6 ile Ardahan, %4,9 ile Bayburt ve %5 ile Burdur ve Yozgat oldu. Baba ve çocuklardan oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu iller %3,1 ile Kilis, %2,8 ile Malatya ve %2,7 ile Gümüşhane ve Trabzon, en düşük olduğu iller ise %1,3 ile Nevşehir, %1,4 ile Adıyaman ve %1,5 ile Kayseri, Uşak, Bitlis, Tokat, Konya, Niğde ve Sivas oldu.

En az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan aile olarak tanımlanan geniş aileden oluşan hanehalkı oranının en yüksek olduğu il, 2018 yılında %29,8 ile Şırnak oldu. Şırnak ilini %26,6 ile Hakkari ve %25,2 ile Batman izledi. Geniş aileden oluşan hanehalkı oranının en düşük olduğu il, %9,8 ile Eskişehir oldu. Eskişehir ilini %10,3 ile Çanakkale ve %11,1 ile Balıkesir izledi.

Yaşam memnuniyeti araştırması sonuçlarına göre; 18 ve üzeri yaştaki bireyler arasında kendilerini en fazla ailelerinin mutlu ettiğini belirtenlerin oranı 2018 yılında %74,2 oldu. Erkeklerin %78,7’si kendilerini en fazla ailelerinin mutlu ettiğini ifade ederken bu oranın kadınlar için %69,7 olduğu görüldü.

Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması sonuçlarına göre; hanelerde bilişim teknolojileri bulunma oranları incelendiğinde; hanelerde masaüstü bilgisayar bulunma oranının 2004 yılında %10 iken 2011 yılında %34,3’e yükseldiği, daha sonraki yıllarda ise düşüş eğilimi gösterdiği ve 2018 yılında %19,2 olduğu görüldü.

Hanelerde dizüstü, tablet, netbook gibi taşınabilir bilgisayar bulunma oranı, 2004 yılında %0,9 iken daha sonraki yıllarda sürekli bir artış göstererek 2018 yılında %50,1 oldu. Hanelerde cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranının 2004 yılında %53,7 iken 2018 yılında %98,7’ye yükseldiği görüldü.

Hanelerde İnternete bağlanabilen televizyon bulunma oranının 2013 yılında %7,3 iken 2018 yılında %32,1 olduğu, İnternet erişimi oranının ise 2004 yılında %7 iken 2018 yılında %83,8 olduğu görüldü.

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre; eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırı incelendiğinde, yoksulluk sınırının altında yaşayan bireylerin oranının 2017 yılında %20,1 olduğu görüldü. Hanehalkı tipine göre yoksulluk oranı incelendiğinde ise tek ebeveynli en az bir çocuğu olan hanehalklarının %26,3’ünün hesaplanan göreli yoksulluk sınırının altında yaşadığı gözlendi.

Bağımlı çocuk; 18 yaşından küçük olan veya 18-24 yaşında olup ekonomik açıdan pasif ve ebeveynlerinden en az biri ile yaşayan kişi. Bağımlı çocuğu olan hanehalklarının yoksulluk oranı %25,1 iken bağımlı çocuğu olmayan hanehalklarının yoksulluk oranı %6,7 oldu.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının verilerine göre; 2018 yılında Türkiye genelinde mevcut koruyucu aile sayısı 5 bin 289 oldu. Koruyucu aile sayısı illere göre incelendiğinde; en fazla koruyucu ailenin 486 aile ile İstanbul’da olduğu görüldü. İstanbul’u 360 aile ile İzmir, 312 aile ile Ankara, 201 aile ile Kayseri ve 187 aile ile Kocaeli illeri takip etti.

Hanehalkı bütçe araştırması sonuçlarına göre; 2017 yılında Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı %24,7 ile konut ve kira harcamaları alırken, ikinci sırayı %19,7 ile gıda ve alkolsüz içecek harcamaları, üçüncü sırayı ise %18,7 ile ulaştırma harcamaları aldı. Toplam tüketim harcamalarında en düşük payı alan harcama grupları ise %2,2 ile sağlık, %2,3 ile eğitim ve %2,7 ile eğlence ve kültür harcamaları oldu.

Gelir ve yaşam koşulları araştırmasına göre; 2017’de konutun mülkiyet durumları incelendiğinde; bireylerin %59,1’inin oturduğu konutun kendilerine ait olduğu, %24,7’sinin ise kiracı olduğu görüldü. Bireylerin %40,8’inin 2017’de konutunda izolasyondan dolayı ısınma sorunu, %36,6’sının sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi vb., %22,9’unun trafik veya endüstrinin neden olduğu hava kirliliği, çevre kirliliği veya diğer çevresel sorunlar yaşadığı görüldü.