10 SORUDA KORNEA NAKLİ

Gözün en ön bölümünde yer alan ve görme işlevinde büyük rol oynayan kornea tabakasında görülen hastalıkların tedavisinde sıklıkla başvurulan yöntemlerden biri kornea nakli. İşte 10 soruda kornea nakli hakkında merak edilenler…

Halk arasında “göz nakli” olarak bilinen kornea nakli, birçok kişi için yeniden görme umudu oluyor. Gözün en dış kısmında yer alan korneayı etkileyen hastalıkların tedavisinde başvurulan etkin bir yöntem olan keratoplasti (kornea nakli) hakkında dikkat edilmesi gereken noktalar hakkında Acıbadem Üniversitesi Göz Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı, Acıbadem Kayseri Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Abdullah Özkırış merak edilen soruları yanıtladı.

1)Kornea nedir?

Gözün en ön kısmında yer alan, ışığı odaklama ve bu organı dış etkenlerden koruma görevleri olan eğimli saydam tabakaya kornea adı veriliyor. En önemli kırıcı merceği olan kornea, görme işlevinde de büyük rol oynuyor.

2)Kornea hastalıkları nelerdir?

Kornea tabakasında keratit, keratokonus ve kuru göz sendromu görülebiliyor. Korneanın iltihaplanması durumuna keratit adı veriliyor. Keratitin birden fazla çeşidi ve nedeni bulunuyor. Hastalık tedavisinde erken tanı konması büyük önem taşıyor. Keratokonus ise korneanın ilerleyici, incelme ve sivrileşmesiyle ortaya çıkıyor.

Hastalar genellikle ergenlik döneminde başlayan hastalıktan 20’li yaşlarda haberdar oluyor.    20-40 yaş arasında ilerleme gösteren bu rahatsızlıklar, 40 yaşından sonra durağan döneme giriyor. Günümüzde keratokonus hastalığı Batı toplumlarında her 2 bin kişiden birinde görülüyor ve sıklığı her geçen yıl daha da artıyor. İlerleyen miyop ve astigmat, kornea incelmesi ve sivrileşmesi ile belirti vermeye başlayan hastalığa, çok özel tetkiklerle erken dönemde teşhis konulabiliyor. Gözyaşı eksikliğine bağlı olarak gelişen kuru göz sendromu da kornea rahatsızlıkları arasında sayılıyor. Gözde batma, kızarıklık ve yabancı cisim hissi ile belirti veriyor.

3) Tedavide hangi yöntemler kullanılıyor?

Bu hastalıklar ve kalıtsal birçok rahatsızlık etkin ve başarılı şekilde tedavi edilebiliyor. Tedavi seçenekleri medikal tedaviden başlayıp lazer tedavisi ve kornea nakli denilen keratoplastiye kadar uzanıyor.

4)Kornea nakli neden yapılıyor, hangi durumlarda gerekli?

Kornea nakli; görmeyi artırmak (optik), kornea hastalığını tedavi etmek (teropatik), göz bütünlüğünü korumak (tektonik) ve dış görüntüsünü (kozmetik) düzeltmek amacıyla yapılıyor.

Görme keskinliğini artırmak için sıklıkla keratoplasti yapılıyor. Korneanın şeffaflığını bozan enfeksiyonlara bağlı skar dokuları ve damarlanmalar; korneada madde birikimleri ile ortaya çıkan distrofiler; göz içi cerrahiler sırasında veya kalıtsal bir hastalık olarak ortaya çıkan endotel yetmezlikleri gibi sorunların yanı sıra kornea saydamlığının bozulması, en fazla rastlanan kornea nakli nedenleri arasında yer alıyor.

Ayrıca korneanın incelmesi ve düzgün oval şeklinin bozularak konikleşmesi (keratokonus), özgün antimikrobiyal tedaviye cevap vermeyen keratitler, kazalar sonrası bütünlüğünün bozulması veya korneanın opaklaşması ile dış görüntü sorunlarının oluşması durumunda da kornea nakli gerekebiliyor.

5)Nakil için uygun tabaka kimden, nereden alınabilir?

Kornea dokusu, ülkemizde belli merkezlerde kurulmuş olan Göz Bankaları’ndan temin ediliyor. Bu merkezler, kornea dokusunu kadavradan temin etmek, uygun besleyici ortamlarda saklamak, alınan dokunun nakle uygun olup olmadığını belirlemek ve doku nakli yapılacak merkezlere ulaştırmakla yükümlü oluyor. Kornea, çeşitli nedenlerle hayatını kaybeden ancak korneası sağlıklı yapıda olan kişilerden alınıyor. Ancak kullanılabilmesi için kişinin ölüm nedeninin bilinmesi gerekiyor. Nakil yapılacak kişiye herhangi bir hastalık geçmemesi için vericinin kanında AIDS, Hepatit gibi bulaşıcı hastalıklara yol açan mikroorganizmaların varlığı araştırılıyor.

 

6)Ameliyat nasıl gerçekleştiriliyor? Görme kaybı olan herkes, kornea naklinden fayda sağlıyor mu?

Nakil öncesi kişinin görme potansiyeli değerlendiriliyor. Şaşılık, göz tembelliği ya da göz tansiyonu, retina ve göz siniri hastalıkları, viral hastalıklar araştırılıyor. Kornea nakli ameliyatı çoğunlukla genel anestezi altında yapılıyor. Mikroskop altında, yuvarlak özel bir bıçak ile, hastanın bulanık korneasının merkezinden 7,5-8 mm çapında bir pencere çıkarılıyor ve kadavradan alınan şeffaf kornea dokusu uygun boyutta kesilerek bu bölgeye dikiliyor. Eğer hastanın kataraktı varsa, kornea nakli sırasında kataraktı da alınabiliyor. Kişinin nakilden fayda görebilmesi içinse gözün, kornea dışındaki tabakalarının sağlam olması gerekiyor. Retinada (görüntüyü algılayan ve beyne gönderen tabaka) bir sorun ya da hasar varsa hasta nakilden fayda görmüyor. Bunun yanı sıra göz tansiyonu, damar tıkanıklıkları, göz içi kanaması olan kişiler de bu ameliyatlardan yeteri kadar yararlanamıyor.

7)Ameliyat yöntemleri nelerdir?

Kornea nakli ameliyatı genellikle iki şekilde yapılıyor. Penetran keratoplasti yönteminde verici korneanın tüm katmanları, alıcı korneaya naklediliyor. Lameller keratoplastide ise korneanın bir bölümü alınarak hastaya veriliyor.

8)Ameliyatın riskleri var mıdır?

Hiçbir cerrahi girişim risksiz değil. Bu nedenle çok nadir olmakla birlikte oluşabilecek istenmeyen sonuçlar arasında enfeksiyon, göz içi basıncının artması (glokom), göz merceğinin şeffaflığını yitirmesi (katarakt oluşumu) ve doku reddi sayılabiliyor.

9)Doku reddi nasıl anlaşılıyor, tedavi edilebiliyor mu?

Nakil yapılan hastanın gözlerinde kızarıklık, ışık hassasiyeti, görmede azalma ve ağrı, doku reddi olabileceğine dair belirtiler olarak sıralanıyor. Böyle bir durum varsa yani doku reddi gelişmişse hastaların yüzde 90’ında steroidli damla tedavisi ile başarılı sonuç alınıyor. Bu damlalar bağışıklık sistemini baskılayarak doku reddini önlüyor. Doku reddi tedavi edilemezse, kornea naklini yinelemek gerekiyor.

10)Hastaların hekim ve hastane seçerken dikkat etmesi gereken noktalar nelerdir?

Kornea naklinin; altyapısı kuvvetli, tıbbi ekipmanı yeterli, son teknolojiye sahip cihazlar eşliğinde bu konuda uzman ekipler tarafından yapılması önem taşıyor.